90 lat modelu Skoda 25/100, czyli Hispano-Suiza z Pilzna
|
Dodano: 2015-06-23
Wyświetlono: 1094 razy
|
Pierwszy osobowy samochód, noszący nazwę ŠKODA, powstawał z nieskrywanym rozmachem. Gigant przemysłowy z Pilzna jeszcze przed fuzją z firmą Laurin&Klement zapragnął dołączyć do gromady producentów pojazdów różnych rodzajów i przeznaczeń.
|
foto © Skoda |
|
|
Późniejsze przejÄ™cie L&K byÅ‚o konsekwencjÄ… tej decyzji. By nadrobić czas i zalegÅ‚oÅ›ci na polu konstrukcji samochodowych, postanowiono wspomóc siÄ™ zakupami kilku licencji. Ta, z której zrodziÅ‚a siÄ™ pierwsza, osobowa ŠKODA, pochodziÅ‚a z Hiszpanii i dotyczyÅ‚a jednej z najbardziej elitarnych konstrukcji ówczesnego Å›wiata automobilizmu.
Umowa traktowaÅ‚a o prawach do wytwarzania pojazdu Hispano-Suiza H6 – perfekcyjnego pod wzglÄ™dem technicznym i niezwykle nowatorskiego dzieÅ‚a szwajcarskiego inżyniera Marca Birkigta. Od poczÄ…tku XX wieku pracowaÅ‚ on w gÅ‚ównej siedzibie Hispano-Suiza, mieszczÄ…cej siÄ™ w Barcelonie, a od roku 1914 – w oddziaÅ‚ach marki, rozlokowanych na terenie Francji.
Model H6 pokazano Å›wiatu w sezonie 1919 i byÅ‚a to jedna z tego rodzaju premier, które rozbrzmiewajÄ… przez kolejne, dÅ‚ugie lata. Klasyczne podwozie, o potężnym rozstawie osi, napÄ™dzane aluminiowym, szeÅ›ciocylindrowym silnikiem OHC, stanowiÄ…cym w istocie poÅ‚owÄ™ legendarnej lotniczej jednostki V12, powstaÅ‚ej także pod nadzorem Birkigta. Skompletowane, zdolne do samodzielnej jazdy podwozie, dostarczano bez nadwozia – zlecanego przez nabywcÄ™ odrÄ™bnie, wybranej pracowni karoseryjnej. Wysmakowane technicznie podzespoÅ‚y, spiÄ™te klasycznÄ… ramÄ…, wieÅ„czyÅ‚a wspaniaÅ‚a osÅ‚ona chÅ‚odnicy, z subtelnÄ… statuetkÄ… lecÄ…cego bociana, autorstwa paryskiego rzeźbiarza, Francoisa Victora Bazin.
O klasie podwozia Hispano-Suiza H6, wyposażonego m.in. w aluminiowe bÄ™bny hamulcowe, mechaniczny ukÅ‚ad wspomagania siÅ‚y hamowania czy zdublowany ukÅ‚ad zapÅ‚onowy, Å›wiadczyÅ‚o jego pozycjonowanie cenowe – caÅ‚e 2 200 funtów wobec 1 850 funtów, żądanych za adekwatnÄ… bazÄ™ ze stajni Rolls-Royce (Silver Ghost). Konstrukcje te bez najmniejszych kompleksów konkurowaÅ‚y wówczas z produktami marek Maybach czy Isotta-Fraschini.
Na pojazd, opierajÄ…cy siÄ™ na podwoziu Hispano-Suiza H6, zdecydowaÅ‚ siÄ™ m.in. sam Ettore Bugatti. W pierwszej poÅ‚owie lat 20. koncepcjÄ™ H6 nieustannie modyfikowano i dopracowywano w najdrobniejszych szczegóÅ‚ach (wersje H6B, H6C), zwiÄ™kszajÄ…c przy okazji parametry jednostki napÄ™dowej.
NajwczeÅ›niejsze, licencyjne podwozia zmontowano w Pilznie z elementów dostarczonych bezpoÅ›rednio z francuskiej fabryki. Przykryto je również karoseriami tamtejszej proweniencji, a nastÄ™pnie zaprezentowano na praskim salonie samochodowym A.D. 1925. Eksponowane tam samochody nie posiadaÅ‚y jeszcze napisów ŠKODA na osÅ‚onach chÅ‚odnic i emblematów marki, umieszczonych choćby na centralnych nakrÄ™tkach szprychowych kóÅ‚. Mniej wiÄ™cej w tym samym czasie wpÅ‚ynęło zamówienie na pierwszy z egzemplarzy, który nosiÅ‚ już oficjalnÄ… nazwÄ™ ŠKODA – Hispano Suiza 25/100 KS. Silniki tych pojazdów posiadaÅ‚y obniżony (do 4,5:1) stopieÅ„ sprężania, zmniejszajÄ…cy istotnie wymagania w zakresie jakoÅ›ci paliwa, lecz skutkujÄ…cy jednoczeÅ›nie spadkiem mocy szeÅ›ciocylindrowej jednostki z pierwotnych 136 KM do okoÅ‚o 100 KM.
Wspomniany egzemplarz samochodu ŠKODA – Hispano Suiza z numerem podwozia 388 oraz silnika 683 zostaÅ‚ dostarczony 10 maja roku 1926 jako sÅ‚użbowa limuzyna prezydenta CzechosÅ‚owacji, Tomáša Garrigue Masaryka. O ile cena kompletnego podwozia wykonanego w Pilźnie wynosiÅ‚a 140 tysiÄ™cy koron, zaÅ› kompletnego pojazdu, z karoseriÄ… zamówionÄ… u jednego z czechosÅ‚owackich rzemieÅ›lników (firmy J.O. Jech, Brožik, Aero i inni) – już 190–230 tysiÄ™cy koron, to rachunek wystawiony na kancelariÄ™ prezydenta opiewaÅ‚ na kwotÄ™ 280 tysiÄ™cy koron.
Dla porównania kompletna i caÅ‚kiem reprezentacyjna limuzyna Praga Grand kosztowaÅ‚a wówczas 130 tysiÄ™cy koron a maÅ‚olitrażowe, choć nie najmniejsze pojazdy typu Praga Piccolo, czy też ŠKODA 422 - okoÅ‚o 37 tysiÄ™cy. Prezydencki egzemplarz karosowaÅ‚a firma Brožik. Pojazd sÅ‚użyÅ‚ niezawodnie gÅ‚owie paÅ„stwa przez dÅ‚ugich dziewięć lat. Podczas drugiej wojny zostaÅ‚ zdeponowany na zamku w Lánach – i tam Å›lad po nim ostatecznie siÄ™ urywa.
W krótkim czasie ŠKODA – Hispano Suiza 25/100 KS staÅ‚a siÄ™ ulubionym pojazdem najbogatszych mieszkaÅ„ców CzechosÅ‚owacji – przemysÅ‚owców, polityków (użytkowaÅ‚ go m.in. Antonín Švehla, dwukrotny premier CzechosÅ‚owacji), bankierów i artystów. Lista wyposażenia zamawianych nadwozi zawieraÅ‚a zwykle barek z najwyższej próby czechosÅ‚owackim szkÅ‚em oraz komódki z toaletkami dla dam. Najczęściej byÅ‚y to karoserie typu limuzyna bÄ…dź phaeton, ale zdarzaÅ‚y siÄ™ także wykonania kabriolet lub nawet… roadster, co przy tym rozstawie osi stanowiÅ‚o nie lada wyzwanie. ImponujÄ…cy pojazd reklamowano odpowiednio pokaźnym sloganem: „ŠKODA – Hispano Suiza 25/100 KS niesie geniusz swego konstruktora tak w caÅ‚kowitej koncepcji, jak i detalach, w przygotowaniu z nieskalanym pietyzmem z najdoskonalszych i najdroższych materiaÅ‚ów”. Ze wzglÄ™du na liczbÄ™ firm karosujÄ…cych podwozia, analogicznie jak miaÅ‚o to miejsce w przypadku oryginaÅ‚u, poszczególne egzemplarze przedstawianego dziÅ› typu różniÅ‚y siÄ™ z zewnÄ…trz czÄ™stokroć diametralnie. Z pewnoÅ›ciÄ… kilka pojazdów otrzymaÅ‚o nadwozia wykonane w – Å›wieżo wcielonej do koncernu ŠKODY – fabryce w Mladá Boleslav, a także w praskiej Avii. Ostatnie podwozie ŠKODY – Hispano Suiza zostaÅ‚o przekazane odbiorcy w dniu 13 stycznia 1930 roku, ale zostaÅ‚o skompletowane jeszcze roku poprzednim. NiebezpoÅ›rednim nastÄ™pcÄ… konstrukcji zostaÅ‚a oÅ›miocylindrowa ŠKODA 860, kosztujÄ…ca już w stanie skompletowanym, okoÅ‚o 120 tysiÄ™cy koron.
Do chwili obecnej przetrwaÅ‚o przypuszczalnie pięć egzemplarzy ŠKODY – Hispano Suiza 25/100 KS, w tym cztery znajdujÄ… siÄ™ w Czechach. Kremowy egzemplarz ze zbiorów fabrycznego muzeum marki, karosowany przez pracowniÄ™ J.O. Jech, pochodzi z roku 1928 i zostaÅ‚ zamówiony przez zwiÄ…zek czechosÅ‚owackich producentów cukru. Jego pracochÅ‚onna odbudowa zakoÅ„czyÅ‚a siÄ™ dokÅ‚adnie 80 lat później.
Dane techniczne samochodu ŠKODA – Hispano Suiza 25/100 KS, 1926
- silnik: rzędowy, sześciocylindrowy, czterosuwowy; dolnozaworowy, rozrząd OHC, wał korbowy podparty w siedmiu punktach; chłodzony cieczą (obieg wymuszony, chłodnica naporowa z przodu pojazdu, wentylator); umieszczony wzdłużnie z przodu, za osią przednią
- średnica cylindra: 100 mm, skok tłoka: 140 mm, objętość skokowa: 7982 ccm
- zasilanie: podwójny gaźnik Solex HS
- moc maksymalna: 100 KM przy 1800 obr./min
- instalacja zapÅ‚onowa: o napiÄ™ciu 12V, zdublowana – dwa rozdzielacze Delco, dwie Å›wiece na każdy cylinder, dwa akumulatory, prÄ…dnica Blériot o mocy 200W
- układ smarowania: ciśnieniowy
- skrzynia przekÅ‚adniowa: trójstopniowa, manualna, sterowana dźwigniÄ…, we wspólnym bloku z silnikiem
- przeÅ‚ożenie przekÅ‚adni gÅ‚ównej: 3,75 lub 3,33
- sprzęgło: suche, jednotarczowe
- napÄ™d: kóÅ‚ tylnych dwudzielnym waÅ‚em, mechanizm różnicowy w wyposażeniu standardowym
- nadwozie: szkielet drewniany, poszycie z blach stalowych, zwykle w wykonaniu limuzyna ale także jako phaeton lub kabriolet – wytwarzane zawsze na indywidualne zamówienia przez pracownie zewnÄ™trzne, min.: J.O. Jech (Praga), Brožík (Pilzno), Aero (Praga) lub nadwoziowniÄ™ w Mladá Boleslav
- podwozie: rama drabinkowa nitowana z ksztaÅ‚towników o profilu U, wytwarzane w zakÅ‚adach Škoda Pilzno
- zawieszenie kóÅ‚ przednich: oÅ› sztywna, resorowana parÄ… wzdÅ‚użnych póÅ‚eliptycznych resorów piórowych
- zawieszenie kóÅ‚ tylnych: oÅ› sztywna, resorowana parÄ… wzdÅ‚użnych póÅ‚eliptycznych resorów piórowych
- ukÅ‚ad hamulcowy: mechaniczny, sterowany linkami, dziaÅ‚ajÄ…cy na wszystkie cztery koÅ‚a, z zespoÅ‚em wspomagania siÅ‚y hamowania, napÄ™dzanym waÅ‚kiem ze skrzyni biegów ; hamulce bÄ™bnowe wszystkich kóÅ‚, bÄ™bny odlewane ze stopu aluminium
- ukÅ‚ad kierowniczy: przekÅ‚adnia Å›limakowa ogumienie: 33x5” lub 7.00x21” lub 895x150, obrÄ™cze stalowe, szprychowe typu RAF z centralnÄ… nakrÄ™tkÄ… mocujÄ…cÄ…
- rozstaw osi: 3690 mm
- rozstaw kóÅ‚: 1450 mm - przednich i tylnych wymiary zewnÄ™trzne (podwozia): dÅ‚ugość 4830 mm, szerokość 1765 mm, wysokość zależna od rodzaju karoserii
- masa wÅ‚asna: 2000-2700 kg (zależnie od zastosowanego nadwozia i jego wyposażenia), masa kompletnego podwozia – ok. 1250 kg
- pojemność zbiornika paliwa: 110 l prędkość maksymalna: 120-140 km/h, w zależności od nadwozia
- średnie zużycie paliwa: 18-25 l/100 km
- ilość zbudowanych egzemplarzy: wedÅ‚ug różnych źródeÅ‚ 50, 55, 59 lub 100, w latach 1926-29, w CzechosÅ‚owacji zarejestrowano 39 pojazdów tego typu, pozostaÅ‚Ä… liczbÄ™ wyeksportowano jako podwozia bÄ…dź pojazdy skompletowane
- ciekawostka: waÅ‚y korbowe jednostek napÄ™dowych typu H6 byÅ‚y ksztaÅ‚towane z jednej, potężnej odkuwki metalu, ważącej przed obróbkÄ… ponad trzysta kilogramów
dla ŠKODA PR Portal - Tomasz Orlik, Automobilista, czerwiec 2015
|
|
|
» Przygoda w kamperze! Co warto wiedzieć? |
2023-05-31 |
|
RozpoczynajÄ…cy siÄ™ sezon na wyprawy kamperem stawia przed wieloma miÅ‚oÅ›nikami tego typu turystyki zasadnicze pytanie: czy podczas moich wypraw chcÄ™ za każdym razem nocować na zagospodarowanym kempingu, czy zaszaleć i spÄ™dzać noce ?na dziko?, na Å‚oni... wiÄ™cej »
|
|