Ile jest w Polsce osób wykluczonych przez niepeÅ‚nosprawność, m.in. z samochodowej mobilnoÅ›ci, przyjemnoÅ›ci jazdy, a nawet zdolnoÅ›ci codziennego przemieszczania siÄ™?
Dla kogo?
SprawdziliÅ›my - 4 do 5 mln Polaków jest w różny sposób upoÅ›ledzonych ruchowo, z czego mniej niż 300 tys. jest kierowcami. Wielu nawet nie próbuje przystÄ™pować do egzaminów i testów na prawo jazdy, rezygnujÄ…c z podniesienia poziomu życia w przyszÅ‚oÅ›ci. ZastanawialiÅ›my siÄ™ z kolegami nad paradoksami rynku sprzedaży nowych aut w Polsce, gdzie koncerny walczÄ… o każde sto sprzedanych egzemplarzy, a kilka milionów potencjalnych klientów czeka na pochylenie siÄ™ nad ich problemem. Wydaje siÄ™, że ta liczna grupa posiada wystarczajÄ…cy potencjaÅ‚, aby zainteresować dealerów i importerów aut, stymulować rozwój polskich firm produkujÄ…cych elektroniczne i mechaniczne systemy adaptacji ukÅ‚adu kierowniczego i kabin dla potrzeb osób z dysfunkcjami koÅ„czyn. OczywiÅ›cie niepeÅ‚nosprawni czÄ™sto postrzegani sÄ… poprzez stereotyp wykluczonych z grupy osób dobrze sytuowanych, których nie stać na zakup, adaptacjÄ™ i utrzymanie auta. To poglÄ…d, który należy zrewidować, wielu niepeÅ‚nosprawnych profesjonalistów - informatyków, tÅ‚umaczy, twórców doskonale radzi sobie w sferze zawodowej. Wiele firm dostrzega już ten aspekt, proponujÄ…c specjalnie przystosowane auta, korzystne warunki finansowania i pomoc w zakupie. SprawdziliÅ›my tak przystosowanego Peugeota 208 - jeden z oÅ›miu modeli proponowanych w gamie marki w programie "Peugeot bez barier".
Wszystko w naszych rękach
Testowane auto to trzydrzwiowy model 208 z trzycylindrowym silnikiem 1.2 PureTech, o mocy 82 KM oraz zautomatyzowanÄ… przekÅ‚adniÄ… ETG5 S&S. Naturalnym Å›rodowiskiem dla tego segmentu aut jest miasto. W wypadku osoby niepeÅ‚nosprawnej, samochód zastÄ™puje Å›rodki komunikacji miejskiej w codziennej drodze praca-dom, powinien też pomagać w krótszych wypadach, choćby do sklepu. Generalnie, jeÅ›li już taki pojazd pojawi siÄ™ pod domem, nie sÅ‚uży do lansu, a jest częściej eksploatowany, niż auta osób peÅ‚nosprawnych.
Zasiadamy za kierownicÄ™ z pewnÄ… tremÄ…, bo to pierwsze auto, w którym zdamy egzamin nie używajÄ…c stóp. OczywiÅ›cie system rÄ™cznego sterowania przepustnicy i hamulca nie ogranicza możliwoÅ›ci korzystania z samochodu przez kierowców w peÅ‚ni sprawnych, możemy wiÄ™c bezpiecznie poprowadzić pojazd autostradÄ…, a wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci urzÄ…dzenia Veigel HB Classic II sprawdzamy w miejscu, gdzie nie stwarzamy zagrożenia. Pierwsze wrażenie - system ogranicza nieco przestrzeÅ„ obok prawego kolana kierujÄ…cego. ZwÅ‚aszcza wyższym kierowcom trudniej bÄ™dzie zająć miejsce za kierownicÄ…. Fotel na dÅ‚ugiej szynie regulacji pozycji pozwala odsunąć siÄ™ dostatecznie daleko i dobrać optymalne ustawienie. Model 208 to kolejny peugeot wykorzystujÄ…cy innowacyjne usytuowanie panela zegarów ponad niewielkÄ… kierownicÄ…. W tym samochodzie również sprawdza siÄ™ doskonale, choć pewnie konserwatyÅ›ci doceniÄ… je dopiero po kilkuset przejechanych kilometrach.
Na kole kierownicy znalazÅ‚a siÄ™ homologowana gaÅ‚ka obrotowa, umożliwiajÄ…ca bezpieczne prowadzenie jednÄ… rÄ™kÄ…. Pod prawÄ… dÅ‚oniÄ…, obok drążka skrzyni biegów zamontowano teleskopowy manipulator gazu i hamulca. PÅ‚ynnie obracajÄ…ca siÄ™ dźwignia z przeÅ‚ożeniem Å›limakowym naciska pedaÅ‚ gazu, ruch caÅ‚ego mechanizmu do przodu przenosi komendy prawej rÄ™ki na pedaÅ‚ hamulca. Trzecia funkcja wynika z procedury uruchamiania silnika w samochodach wyposażonych w automat, gdzie zawsze wymagane jest trzymanie nogi na hamulcu podczas zapÅ‚onu na biegu jaÅ‚owym. Tu na potrzeby kierowców z dysfunkcjÄ… ruchowÄ… nóg wprowadzono klawisz na manipulatorze, blokujÄ…cy go w pozycji hamowania na czas przekrÄ™cania prawÄ… rÄ™kÄ… kluczyka zapÅ‚onu. Po uruchomieniu silnika blokada rozÅ‚Ä…cza siÄ™.
NiezbÄ™dny okazuje siÄ™ tempomat, aby sprawnie i w miarÄ™ komfortowo korzystać z panela dotykowego, który steruje niemal wszystkimi ważnymi funkcjami - od nawigacji poprzez klimatyzacjÄ™ i radio, aż po komputer pokÅ‚adowy. W pÅ‚ynnym ruchu, nie wymagajÄ…cym ciÄ…gÅ‚ego sterowania przepustnicÄ… i hamulcem, tempomat pozwala uwolnić prawÄ… rÄ™kÄ™ od staÅ‚ych obowiÄ…zków i zmieniać ustawienia na ekranie w czasie jazdy. Jedyna niedogodność, to usytuowanie maÅ‚ego „joysticka" w trochÄ™ ukrytym miejscu, pod koÅ‚em kierownicy, mniej wiÄ™cej w pozycji "godz. 8:00", co trochÄ™ utrudnia pierwsze wzrokowe zapoznanie siÄ™ z funkcjami klawiszy, później zupeÅ‚nie spokojnie możemy zaufać pamiÄ™ci i dotykowi. Kolumna kierownicy jest bardzo przeÅ‚adowana funkcjami, bo oprócz zwykÅ‚ych dźwigni i tempomatu, sÄ… tam Å‚opatki sterujÄ…ce manualnie przeÅ‚ożeniami skrzyni biegów, w ramionach kierownicy sÄ… sterowniki radia i kalkulatora pokÅ‚adowego. Możemy ten nadmiar zrozumieć - wÅ‚aÅ›ciciel tego auta musi mieć wszystko pod rÄ™kÄ….
Kompromis zwie siÄ™ ETG
Koncern PSA, zarówno w autach Peugeot, jak i Citroen, od lat rozwija technologiÄ™ przekÅ‚adni zautomatyzowanych ETG. Jest to po prostu manualna, elektronicznie sterowana skrzynia biegów, pozwalajÄ…ca na jazdÄ™ w trybie automatycznym, bÄ…dź sekwencyjne wybieranie biegu za pomocÄ… Å‚opatek na kierownicy. Ten typ skrzyni w ustawieniu "drive" charakteryzuje peÅ‚zanie, co być może w wypadku jazdy w korkach uÅ‚atwi ruszanie niepeÅ‚nosprawnym. PSA może pochwalić siÄ™ dÅ‚ugÄ… tradycjÄ… rozwijania tego typu przekÅ‚adni, bo już w 1955 roku sterowanÄ… hydraulicznie skrzyniÄ™ póÅ‚automatycznÄ… miaÅ‚ sÅ‚ynny DS. PoczÄ…tkowo wydawaÅ‚o siÄ™, że ETG to tani, obniżajÄ…cy koszty eksploatacji i perspektywiczny ekwiwalent skrzyni automatycznej, stÄ…d zresztÄ… nazwa - Efficient Tronic Gearbox. ByÅ‚o tak, kiedy jeszcze w latach 80-90. ub. wieku przekÅ‚adnie automatyczne z gÅ‚Ä™bokim kick-down kazaÅ‚y pasażerom kÅ‚aniać siÄ™ przy każdej zmianie biegu. Obecnie jedynym atutem ETG jest ekonomiczność - po pierwsze, samo urzÄ…dzenie jest tanie, a druga zaleta, to oszczÄ™dność eksploatacji modeli przenoszÄ…cych napÄ™d za pomocÄ… tej wÅ‚aÅ›nie skrzyni. I na tym koÅ„czÄ… siÄ™ zalety, bo o parametrach jej pracy, trudno napisać wiele pozytywnego. GÅ‚Ä™boki kick-down i opóźnienia w reakcjach opisywano wielokrotnie i media peÅ‚ne sÄ… kÄ…Å›liwych recenzji. Ten mankament można jednak poprawić, jak każde oprogramowanie, choć zadanie nie jest Å‚atwe, bo sposób jazdy i preferencje każdego kierowcy sÄ… inne. Warto jednak uczyć siÄ™ na doÅ›wiadczeniach konkurencji, której póÅ‚automatyczne przekÅ‚adnie dziaÅ‚ajÄ… pÅ‚ynniej. Rozumiemy, że auto wyposażone w taÅ„szÄ… przekÅ‚adniÄ™ ETG jest pewnym kompromisem, który narzucajÄ… warunki uzyskania dotacji, limitujÄ…ce cenÄ™ zarówno nowego, jak i używanego samochodu.
Lew - zwierzÄ™ miejskie
Samochód wyposażony jest w system wspomagajÄ…cy ekodriving system Eco mode. Faktycznie trzycylindrowy 1.2 PureTech to ekonomiczna jednostka, która jest w stanie bez tankowania przejechać 700-800 km. Nie próbowaliÅ›my być zbyt oszczÄ™dni podczas testu, wiÄ™c pewnie jest możliwe osiÄ…gniÄ™cie zużycia w granicach 5 l/100 km. Nasze Å›rednie spalanie osiÄ…gnęło 6 l./100 km. SprawdziliÅ›my skuteczność auta na autostradzie i w ruchu miejskim. Do szorstkiego pomruku podczas wspinania siÄ™ po obrotach można siÄ™ przyzwyczaić. Zdecydowanie jest to jednak zwinny samochód do codziennej eksploatacji na krótszych odcinkach i z takim przeznaczeniem jest zwykle kupowany.
„DwieÅ›cieósemka" w trzydrzwiowej wersji z testowanym silnikiem i skrzyniÄ… ETG mieÅ›ci siÄ™ w cenie 49 600 zÅ‚ w pakiecie Active, jednak korzystajÄ…cy z programu „Peugeot bez barier" mogÄ… spróbować negocjować upust - radzimy o tym zawsze pamiÄ™tać. Warto wiedzieć, że dziÄ™ki programowi dofinansowania, proponowanemu przez Stowarzyszenie Pomocy NiepeÅ‚nosprawnym Kierowcom SPINKa, auto którego cena nie przekracza 60 tys. zÅ‚ może być dotowane. W wypadku nowych aut programu "Peugeot bez barier" dotacja siÄ™ga do 6 tys. zÅ‚, można też uzyskać częściowy zwrot kosztów doposażenia samochodu - również do 6 tys. zÅ‚. Prezentowane urzÄ…dzenie Veigel HB Classic II kosztuje obecnie okoÅ‚o 5 tys. zÅ‚. Zwykle zakup pojazdu i adaptacja wiążą siÄ™ z potrzebÄ… finansowania poprzez kredyt lub leasing. Peugeot proponuje w programie aż osiem modeli i trzy warte rozważenia opcje finansowe:
-
Kredyt 50/50 z promocyjnym ubezpieczeniem 2,99%
-
Kredyt z obniżonym oprocentowaniem z promocyjnym ubezpieczeniem 2,99%
-
Leasing 105% lub ubezpieczenie za 0,99% wartości samochodu
Navigare necesse est
Rzymianie mówili "Navigare necesse est, vivere non necesse" - żeglowanie jest koniecznoÅ›ciÄ…, życie nie jest. DziÅ› pewnie powiedzieliby - "movere necesse est, ut liberi vivamus" - poruszanie jest koniecznoÅ›ciÄ…, żebyÅ›my mogli żyć wolni. Dla osób wykluczonych z wielu dziedzin życia wÅ‚aÅ›nie takie programy stanowiÄ… szansÄ™ powrotu do peÅ‚nej aktywnoÅ›ci. Sonda przeprowadzona przez portal niepelnosprawni.pl pokazaÅ‚a, że aż 42 proc. osób z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciÄ… nie ma wÅ‚asnego samochodu. 29 proc. uczestników sondy zakupiÅ‚o auto za wÅ‚asne Å›rodki, a 14 proc. pożyczyÅ‚o pieniÄ…dze. Tylko 9 proc. udzielajÄ…cych odpowiedzi skorzystaÅ‚o z dofinansowania PFRON. Nikt z blisko 900 osób wypowiadajÄ…cych siÄ™ w sondzie nie skorzystaÅ‚ z programów dealerów samochodowych czy organizacji pozarzÄ…dowych. Oprócz Peugeota tylko Fiat w tak szerokim zakresie wsparÅ‚ przemyÅ›lanÄ… pomocÄ… osoby z dysfunkcjami ruchowymi poprzez program "Autonomy - Bez barier". Może czas zacząć mówić gÅ‚oÅ›niej o tym zjawisku i jego zasiÄ™gu. Niewykluczone, że wykluczeni przestanÄ… wtedy być tematem tabu.