W kontekÅ›cie ograniczania naszego Å›ladu wÄ™glowego najlepiej byÅ‚oby w ogóle nie mieć samochodu, lecz zakÅ‚adamy, że jest to sytuacja konieczna. JeÅ›li nie możemy zrezygnować z samochodu, mamy pewien wpÅ‚yw na wielkość Å›ladu wÄ™glowego zwiÄ…zanego z jego użytkowaniem. Najważniejszym aspektem jest unikanie nadmiernego i zbyt czÄ™stego korzystania z samochodu z wygody, a także wybieranie mniejszych aut, charakteryzujÄ…cych siÄ™ niskim zużyciem paliwa, i jeżdżenie nimi z wiÄ™kszÄ… liczbÄ… pasażerów (np. wspólnie do pracy), a nie wyÅ‚Ä…cznie w pojedynkÄ™. Bardzo istotnÄ… kwestiÄ… jest też utrzymywanie pojazdu w dobrym stanie technicznym.
Oddaj auto w rÄ™ce specjalistów
Regularne mycie samochodu to jedna z podstawowych czynnoÅ›ci konserwacyjnych dla każdego użytkownika pojazdu. Jak wskazujÄ… badania International Carwash Association (ICA), przeciÄ™tnie myjemy samochód okoÅ‚o 10 razy w roku, przy czym najczęściej (w ok. 2/3 przypadków) korzystamy wyÅ‚Ä…cznie z myjni komercyjnych, a tylko 4% użytkowników czyÅ›ci swe auta zawsze wÅ‚asnorÄ™cznie. WedÅ‚ug danych ICA, okoÅ‚o 1/3 Polaków najchÄ™tniej korzysta z myjni automatycznych, zaÅ› pozostali przede wszystkim z samoobsÅ‚ugowych myjni bezdotykowych oraz z myjni rÄ™cznych. Te ostatnie, w skali caÅ‚ej Europy, stanowiÄ… najczÄ™stszy wybór zaledwie 6% wszystkich użytkowników pojazdów.
NiewÄ…tpliwie korzystanie z komercyjnych usÅ‚ug mycia samochodów jest bezpieczniejsze dla Å›rodowiska niż mycie wÅ‚asnorÄ™czne, zwÅ‚aszcza pod kÄ…tem zanieczyszczania wód. Åšcieki powstaÅ‚e przy myciu na podjeździe trafiajÄ… bowiem do kanalizacji deszczowej, a stamtÄ…d wprost do kanaÅ‚ów melioracyjnych, cieków wodnych czy zbiorników retencyjnych, bez wczeÅ›niejszego oczyszczania. BiorÄ…c pod uwagÄ™ ogromnÄ… poprawÄ™ w zakresie ograniczania zrzutu nieoczyszczonych Å›cieków w Polsce (zmniejszenie o 65% w stosunku do roku 2003), jako Å›wiadomi obywatele powinniÅ›my wspierać tÄ™ walkÄ™ i zrezygnować z mycia samochodów na wÅ‚asnÄ… rÄ™kÄ™. Z drugiej jednak strony, myjnie komercyjne, w tym przede wszystkim myjnie automatyczne, charakteryzujÄ… siÄ™ z pewnoÅ›ciÄ… znacznie wiÄ™kszym zużyciem prÄ…du, co oczywiÅ›cie także nie jest bez znaczenia dla Å›rodowiska naturalnego, zwÅ‚aszcza w warunkach polskich. Produkcja energii elektrycznej w naszym kraju oparta jest bowiem w ok. 80% o konwencjonalne elektrownie spalajÄ…ce wÄ™giel kamienny bÄ…dź brunatny i emitujÄ…ce gigantyczne iloÅ›ci dwutlenku wÄ™gla do atmosfery.
Wady i zalety
Każdy z trzech podstawowych typów myjni (automatyczne, bezdotykowe i rÄ™czne) ma szereg powszechnie znanych wad i zalet, które każdorazowo uwzglÄ™dniamy, wybierajÄ…c sposób czyszczenia swego auta. Wyniki badaÅ„ ICA nie sÄ… zaskakujÄ…ce i wskazujÄ…, że w najwiÄ™kszym stopniu zwracamy uwagÄ™ na wygodÄ™, szybkość, dostÄ™pność, koszt oraz efekt koÅ„cowy mycia. Ankieta ta nie objęła natomiast kwestii oddziaÅ‚ywania różnych typów myjni na Å›rodowisko i klimat – najprawdopodobniej dlatego, iż wiedza konsumentów na ten temat jest wciąż raczej nikÅ‚a. Co wiÄ™cej – próżno szukać takich informacji w opracowaniach naukowych. W dobie kryzysu ekologicznego i powszechnej degradacji Å›rodowiska powinniÅ›my jednak zwracać na te aspekty szczególnie dużą uwagÄ™.
A zatem – jak stwierdzić, która z opcji usÅ‚ug profesjonalnego mycia auta jest najbezpieczniejsza dla Å›rodowiska? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta ani jednoznaczna, istnieje bowiem wiele rodzajów urzÄ…dzeÅ„ i rozwiÄ…zaÅ„ stosowanych w poszczególnych typach myjni, różniÄ… siÄ™ także programy mycia i ich dÅ‚ugość, rodzaj zastosowanych detergentów i wosków, a nawet wielkość zajmowanej powierzchni oraz to, na jakim terenie powstaÅ‚a myjnia, jak cenny przyrodniczo byÅ‚ wczeÅ›niej ten obszar i jak dawno zostaÅ‚ przeksztaÅ‚cony. PowinniÅ›my także wziąć pod uwagÄ™ wiek urzÄ…dzeÅ„ w myjni, ich Å›redni czas życia, a nawet materiaÅ‚y, z których zostaÅ‚y wykonane. Tak dokÅ‚adne porównanie byÅ‚oby jednak w sposób oczywisty niemal niemożliwe, przyjmijmy wiÄ™c pewne uproszczenia.
Przemyślana lokalizacja
ZaÅ‚óżmy przede wszystkim, że myjnia znajduje siÄ™ w terenie już wczeÅ›niej zurbanizowanym, wyposażonym w media i uzbrojonym w sieć kanalizacyjnÄ…. Zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cym prawem rozpoczÄ™cie dziaÅ‚alnoÅ›ci każdego typu myjni wymaga uzyskania decyzji o Å›rodowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsiÄ™wziÄ™cia oraz pozwolenia wodnoprawnego, zwiÄ…zanego z odprowadzaniem Å›cieków mogÄ…cych zawierać szereg niebezpiecznych substancji, ujÄ™tych w RozporzÄ…dzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Å»eglugi ÅšródlÄ…dowej (Dz. U. 2019, poz. 1220) (m.in. substancje ropopochodne, zwiÄ…zki metali ciężkich). Można zatem zaÅ‚ożyć, że w każdym z rodzajów myjni kwestia iloÅ›ci i skÅ‚adu generowanych Å›cieków zostaÅ‚a uregulowana w pozwoleniu, wydanym dla konkretnej lokalizacji, co pozwala sÄ…dzić, że zagrożenie Å›rodowiskowe zwiÄ…zane z potencjalnym zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i podziemnych jest dla każdego typu myjni w podobnym stopniu kontrolowane i ograniczane. Przyjmijmy także, iż pod uwagÄ™ bierzemy jedynie mycie zewnÄ™trzne, czyszczonym pojazdem jest samochód osobowy, a urzÄ…dzenia w myjni zasilane sÄ… wyÅ‚Ä…cznie elektrycznie (zdarzajÄ… siÄ™ czasem myjnie, gdzie wykorzystuje siÄ™ np. kotÅ‚y opalane olejem).
Przy takich zaÅ‚ożeniach, najważniejsze z punktu widzenia Å›wiadomego ekologicznie użytkownika pozostajÄ… wielkość zużycia wody i prÄ…du, a także zwiÄ…zane z nimi emisje CO2 do atmosfery. W warunkach polskich, wygenerowanie 1 kWh prÄ…du skutkuje uwolnieniem 0.823 kg CO2. Dostarczanie czystej wody, odprowadzanie powstaÅ‚ych z niej Å›cieków i ich oczyszczenie także poÅ›rednio przyczynia siÄ™ do tego Å›ladu wÄ™glowego, przede wszystkim na skutek koniecznoÅ›ci zasilania różnorodnych urzÄ…dzeÅ„, poczÄ…wszy od punktu ujÄ™cia, poprzez stacjÄ™ uzdatniania, sieci wodociÄ…gowe i kanalizacyjne aż do oczyszczalni Å›cieków. Na podstawie danych stowarzyszenia River Network oszacować można, iż przejÅ›cie przez taki cykl 1 m3 wody spowoduje emisjÄ™ od 0.5 do 2 kg CO2. KorzystajÄ…c z danych technicznych urzÄ…dzeÅ„ stosowanych w różnych typach myjni oraz okreÅ›lajÄ…c Å›redni czas ich pracy podczas mycia pojazdu, porównać można szacowany Å›lad wÄ™glowy (rozumiany jako wielkość emisji CO2 na skutek zużycia prÄ…du i wody), generowany na skutek czyszczenia samochodu.
Myjnia automatyczna
W przypadku myjni automatycznej, w zależnoÅ›ci od rodzaju myjni i wybranego programu, czas trwania mycia jednego samochodu wynosi zwykle miÄ™dzy 5 a 10 minut, zużycie wody waha siÄ™ w granicach 220–300 litrów (czyli tyle, ile podczas kÄ…pieli w sporej wannie), a zużycie prÄ…du siÄ™ga nawet 7 kWh, co w skutkuje emisjÄ… okoÅ‚o 3.5 kg CO2 – tyle samo, co przejechanie autem 28 km. Należy nadmienić, że coraz częściej w myjniach tego typu instalowane sÄ… systemy rekuperacji wody, pozwalajÄ…ce podczyÅ›cić zużytÄ… wodÄ™ i zastosować jÄ… ponownie. Pozwala to na znacznÄ… oszczÄ™dność wody (nawet do 90%), jednak tylko nieznacznie wpÅ‚ywa na Å›lad wÄ™glowy (systemy rekuperacji także majÄ… swojÄ… emisyjność), obniżajÄ…c go do ok. 3,2 kg CO2.
Myjnia bezdotykowa
KorzystajÄ…c z samoobsÅ‚ugowej myjni bezdotykowej mamy znacznie wiÄ™kszÄ… możliwość dostosowywania czasu trwania mycia, jednak zdaniem producentów oraz wÅ‚aÅ›cicieli tego typu myjni, Å›rednio wynosi on okoÅ‚o 7 minut. W tym czasie zużycie wody siÄ™ga Å›rednio 150 litrów (podobnie jak w trakcie 10-minutowego prysznica) – z czego spora część zwiÄ…zana jest z produkcjÄ… wody osmotycznej używanej do pÅ‚ukania, zaÅ› zużycie prÄ…du może siÄ™ wahać od 0 8 do 2 5 kWh. Åšlad wÄ™glowy takiego mycia oscyluje wokóÅ‚ 1,6 kg CO2 i jest porównywalny z emisjÄ… z auta na trasie 13 km.
Myjnia ręczna
Przy myciu rÄ™cznym szacowane zużycie wody wynosi zaledwie 80–90 litrów wody (tyle co podczas szybkiego prysznica), gdyż używanie dysz ciÅ›nieniowych jest tu ograniczone na rzecz czyszczenia auta gÄ…bkami. Niższe bÄ™dzie także zużycie prÄ…du – okoÅ‚o 1,5 kWh na jedno mycie. Sumarycznie, Å›rednie oszacowanie wielkoÅ›ci emisji CO2 przypadajÄ…cej na jedno wyczyszczone auto to w tym przypadku 1,3 kg, co odpowiada przejechaniu samochodem odlegÅ‚oÅ›ci ok. 10 km.
Pod wzglÄ™dem zużycia zasobów Å›rodowiska najlepiej wypadajÄ… zatem myjnie rÄ™czne. Być może różnice w iloÅ›ci emitowanego CO2 nie sÄ… drastyczne w przypadku pojedynczego mycia, jednak obraz zmienia siÄ™, gdy weźmiemy pod uwagÄ™ np. firmÄ™ posiadajÄ…cÄ… flotÄ™ 200 aut, z których każde jest myte raz w miesiÄ…cu. Roczne emisja CO2 dla caÅ‚ej floty wyniesie 3,1 tony w przypadku myjni rÄ™cznej, niewiele wiÄ™cej bo 3,8 tony w przypadku myjni samoobsÅ‚ugowej, ale już korzystanie z myjni automatycznej na karcie paliwowej spowoduje emisjÄ™ 7,6 tony CO2 do naszej atmosfery! Identycznie rzecz ma siÄ™ ze wodÄ… zużytÄ… w procesie mycia; myjnie rÄ™czne zużyjÄ… Å‚Ä…cznie 216.000 litrów, myjnie samoobsÅ‚ugowe 360.000 litrów, a automaty na stacjach paliw aż 624.000 litrów!
Taka ilość wody zmieÅ›ci siÄ™ w 16 olbrzymich naczepach cysternach, a takÄ… ilość CO2 wyemituje jeden samochód po przejechaniu okoÅ‚o 64.000 kilometrów! Myjnie rÄ™czne wypadajÄ… najbardziej eko także pod kÄ…tem zużycia wody, gdyż jest trzykrotnie niższe niż w myjniach automatycznych. Nawet jeÅ›li weźmiemy pod uwagÄ™, że coraz wiÄ™cej systemów pracuje w zamkniÄ™tym obiegu wody, to taki obieg również generuje CO2 do oczyszczania Å›cieków. Innymi sÅ‚owy warto wybierać takie rozwiÄ…zania, które od samego poczÄ…tku zużywajÄ… najmniej wody i emitujÄ… najmniej CO2.
Jak widać, nawet sposób mycia naszego auta może mieć znaczenie dla Twoich dzieci i przyszÅ‚oÅ›ci caÅ‚ej planety. DecydujÄ…c siÄ™ na wybór konkretnego typu myjni, musimy brać pod uwagÄ™ kwestie klimatyczne i Å›rodowiskowe – takie podejÅ›cie powinno być bowiem normÄ… we wszystkich naszych codziennych wyborach konsumenckich.