Historia kultowego klasyka obejmuje sześć generacji pojazdów. Globtroterzy podróżujÄ… nim po Å›wiecie, wykorzystujÄ…c go jako kamper. Firmy od zawsze uznajÄ… Transportera za zaufanego towarzysza pracy. Rodziny bezpiecznie poruszajÄ… siÄ™ Bullim w natÅ‚oku codziennych spraw. Dzisiejsza restrospektywa to poczÄ…tek dalszej historii ikony.
Nawet jego koncepcyjne poczÄ…tki byÅ‚y legendarne. Dobrze siÄ™ rozwijajÄ…ca gospodarka europejska lat ’50 XX w., poza „garbusem” potrzebowaÅ‚a też wiÄ™kszego pojazdu. Oryginalna definicja Volkswagena opisujÄ…ca kompaktowy pojazd użytkowy z maksymalnym wykorzystaniem przestrzeni brzmiaÅ‚a nastÄ™pujÄ…co: z tyÅ‚u silnik typu bokser, miejsce kierowcy mocno wysuniÄ™te do przodu i sporo miejsca pomiÄ™dzy nimi. To charakterystyka modelu T1 — pierwszej generacji samochodu dostawczego opracowanego przez inżynierów Volkswagena.
T1 – od 1950 do 1967 r.
11 listopada 1949 r., Volkswagen przedstawiÅ‚ mediom rÄ™cznie zbudowany prototyp Transportera w wersji furgon. BrakowaÅ‚o mu jeszcze nazwy. Jeszcze w tym samym 1949 r. firma podjęła dziaÅ‚ania, które obejmowaÅ‚y rejestracjÄ™ w urzÄ™dzie patentowym nazwy znaku towarowego „Bully”. Jednak pechowo, prawa do tej nazwy byÅ‚y już zastrzeżone przez innÄ… firmÄ™. Nie zważajÄ…c na przeciwnoÅ›ci, przedsiÄ™biorstwo z Wolfsburga wprowadziÅ‚o do publicznego obiegu nowÄ… nazwÄ™, szybko modyfikujÄ…c używanÄ… wewnÄ™trznie „Bully” na „Bulli”. W ten sposób narodziÅ‚a siÄ™ nieoficjalna nazwa Transportera. Pomimo tego, starania o uzyskanie przez markÄ™ Volkswagen Samochody Dostawcze praw patentowych do tego znaku towarowego miaÅ‚y potrwać aż do roku 2007. Dopiero wtedy każdy model serii mógÅ‚ wreszcie uzyskać oficjalnÄ… nazwÄ™, której jego fani używali już od wielu lat.
Historia Bulliego to podróż w czasie. 1950: My, ludzie wspóÅ‚czeÅ›ni, albo wcale nie pamiÄ™tamy tego co dziaÅ‚o siÄ™ siedemdziesiÄ…t lat temu, albo mamy z tamtych czasów zaledwie kilka wspomnieÅ„. W przerzuceniu mostu miÄ™dzy dekadami pomaga muzyka. 70 lat temu Bing Crosby byÅ‚ muzycznÄ… mega-gwiazdÄ…, a jego utwór „White Christmas” nadal jest jednÄ… z najlepiej sprzedajÄ…cych siÄ™ piosenek w historii. W tamtych czasach Volkswagen byÅ‚ zaledwie poczÄ…tkujÄ…cÄ… firmÄ…, a jego najnowszym produktem byÅ‚ wÅ‚aÅ›nie Transporter. Silnik i skrzynia biegów pochodziÅ‚y z „Garbusa”, karoseria — wraz z wzmocnionym ukÅ‚adem podwozia — byÅ‚a nowym rozwiÄ…zaniem. Maksymalna Å‚adowność - 750 kilogramów - zasÅ‚uguje na miano „ekonomicznego cudu”. Do samochodu można byÅ‚o wejść przez drzwi skrzydÅ‚owe, a później przez opcjonalne drzwi przesuwne po stronie pasażera. Model T1 wprowadzono na rynek jako furgon, furgon pasażerski z oknami i 8-miejscowy bus. Najbardziej legendarny Bulli pojawiÅ‚ siÄ™ w roku 1951. ByÅ‚ to „Mikrobus Klasy De Luxe” — nieoficjalnie znany pod nazwÄ… „Samba bus” — z peÅ‚nym przeszkleniem, charakterystycznymi oknami dachowymi i skÅ‚adanym dachem. Rok później na rynku pojawiÅ‚ siÄ™ charakterystyczny dla lat ’50 typ ciężarówki: pickup. Z tej gamy szybko wyÅ‚oniÅ‚y siÄ™ różne specjalne typy karoserii. Model Westfalia zawieraÅ‚ „camping box” — moduÅ‚, który zmieniaÅ‚ Transportera w pierwszy kompaktowy samochód z częściÄ… mieszkalnÄ…. W 1956 r., by skuteczniej zaspokajać stale rosnÄ…ce zapotrzebowanie na ten pojazd, produkcjÄ™ przeniesiono do nowej fabryki w Hanowerze. Od 1957 r. model byÅ‚ też wytwarzany w Brazylii. Zanim na rynku pojawiÅ‚ siÄ™ nastÄ™pca (1967 r.), auto z podzielonÄ…, pÅ‚askÄ… przedniÄ… szybÄ… („splittie”) i charakterystycznym nosem, kupiÅ‚o okoÅ‚o 1,9 miliona osób – byÅ‚ to pierwszy krok do Å›wiatowego sukcesu Bulli.
T2 – od 1967 do 1979 r.
Szalone czasy, w których wymyÅ›lono nie tylko rocka: W sierpniu 1969 r. muzycy tacy jak Jimi Hendrix, Joan Baez i Bob Dylan tworzyli w Woodstock historiÄ™, a Pete Townshend z grupy The Who skomponowaÅ‚ legendarnÄ… rock-operÄ™ pod tytuÅ‚em „Tommy”. Podczas trzech dni pokoju i muzyki w Woodstock zrobiono najsÅ‚ynniejsze zdjÄ™cia modelu VW Bus: „T1 flower power” z parÄ… siedzÄ…cÄ… na jego dachu. Być może to wÅ‚aÅ›nie wtedy rozpoczęła siÄ™ transformacja pojazdu w ikonÄ™ i styl życia. Dwa lata wczeÅ›niej w Hanowerze ruszyÅ‚a produkcja drugiej generacji Transportera. Z tego powodu rozróżnianie w rozmowie modeli T1 i T2 uznawano wtedy za jak najbardziej stosowne.
T2 przeniósÅ‚ użyteczność modelu T1 na wyższy poziom. Natychmiast też zdobyÅ‚ renomÄ™ wielofunkcyjnego narzÄ™dzia. W T2 charakterystyczny byÅ‚ nowy przód, teraz pozbawiony już typowego ksztaÅ‚tu litery V wyróżniajÄ…cego T1, za to z zakrzywionÄ… szybÄ… przedniÄ… i umieszczonÄ… pod niÄ… kratkÄ… wlotu powietrza. W T2 standardowo montowane byÅ‚y drzwi przesuwne. Jako kamper Westfalia z podnoszonym dachem, samochód ten staÅ‚ siÄ™ jeszcze odważniejszym globtroterem. Od 1972 r. dostÄ™pny byÅ‚ również elektryczny VW Transporter, którym można byÅ‚o bezemisyjnie pokonywać krótsze, np. miejskie odcinki. Do roku 1979, gdy pojawiÅ‚ siÄ™ model T3, w samej tylko fabryce w Hanowerze zbudowano 2,14 miliona pojazdów. O wiele dÅ‚użej kontynuowano produkcjÄ™ w Ameryce PoÅ‚udniowej i w RPA. Fabryka VW w Sao Paolo jest niekwestionowanym rekordzistÄ… w zakresie najdÅ‚uższej produkcji: Ostatnich 1200 aut typu T2 — „56 Aňos Kombi – Last Edition” — zbudowano pod koniec 2013 r. w zakÅ‚adach Volkswagen do Brazil.
T3 – od 1979 do 1992 r.
Pod koniec lat 70. Å›wiat znowu siÄ™ zmieniÅ‚. I znowu we wspomnieniach pomagajÄ… piosenki: utwór „Sultans Of Swing” zespoÅ‚u Dire Straits odtwarzano w radiach samochodowych z jakoÅ›ciÄ… krystalicznie czystego dźwiÄ™ku; zespóÅ‚ The Police zaprezentowaÅ‚ „Message In A Bottle”, a Pink Floyd stworzyli odnoszÄ…cy ogromne Å›wiatowe sukcesy podwójny album „The Wall”. Przy dźwiÄ™kach tych utworów, w 1979 roku, Volkswagen wprowadziÅ‚ na rynek nowy model - T3. W warstwie koncepcyjnej Å‚Ä…czyÅ‚ siÄ™ on ze swoimi poprzednikami, ale dziÄ™ki zastosowaniu najnowszych wówczas rozwiÄ…zaÅ„ technicznych, przenosiÅ‚ ich zalety w nowe czasy. Przede wszystkim wykonano ogromny skok w obszarze bezpieczeÅ„stwa biernego. Szersze nadwozie, przy niezmienionej dÅ‚ugoÅ›ci i wysokoÅ›ci, oferowaÅ‚o wiÄ™cej miejsca dla pasażerów i Å‚adunku, w czym pomagaÅ‚a standardowa koncepcja silnika w ukÅ‚adzie bokser. Od roku 1981 również montowane tu po raz pierwszy silniki wysokoprężne konstruowane byÅ‚y w ukÅ‚adzie bokser. Nowe podwozie oferowaÅ‚o wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci jezdne charakterystyczne dla aut osobowych.
W roku 1985 dodano wiele innowacji. Silniki benzynowe wyposażono odtÄ…d w katalizatory spalin, a wysokoprężne - w turbosprężarki. Przede wszystkim jednak gamÄ™ modelowÄ… wzbogacono o wersje z synchronicznym napÄ™dem na cztery koÅ‚a i sprzÄ™gÅ‚em wiskotycznym montowanym miÄ™dzy przedniÄ… a tylnÄ… osiÄ…. DziÄ™ki idealnemu wykorzystaniu przestrzeni, model T3 stanowiÅ‚ jeszcze lepszÄ… podstawÄ™ do tworzenia kamperów. W 1988 r. zadebiutowaÅ‚ zatem model California — kamper budowany bezpoÅ›rednio w fabryce w Hanowerze. Do czasu, gdy z linii montażowej fabryki w Hanowerze zjechaÅ‚ ostatni T3, sprzedano 1,3 miliona jego egzemplarzy, a nowe wersje, takie jak Caravelle i Multivan, osiÄ…gnęły status bestsellerów. Edycje limitowane, takie jak Multivan White Star i Blue Star, staÅ‚y siÄ™ ikonami. W RPA produkcja modelu T3 z kierownicÄ… z prawej strony trwaÅ‚a do roku 2005. DziÄ™ki temu, Å‚Ä…czna ilość sprzedanych egzemplarzy T3 osiÄ…gnęła liczbÄ™ 1,4 miliona.
T4 – od 1990 do 2003 r.
Minęło już 30 lat od czasu, gdy zespóÅ‚ Roxette zaÅ›piewaÅ‚ „It Must Have Been Love”, a UB40 „Kingston Town”. W 1990 r. miaÅ‚a też miejsce kolejna techniczna rewolucja — debiut modelu T4: po 40 latach produkcji Bulliego z napÄ™dem na tylne koÅ‚a i z silnikiem w ukÅ‚adzie bokser, Volkswagen Samochody Dostawcze caÅ‚kowicie zmieniÅ‚ koncepcjÄ™. Od tego momentu silniki rzÄ™dowe, a później również silniki VR, montowane byÅ‚y z przodu i napÄ™dzaÅ‚y przednie koÅ‚a. PrzejÅ›cie na napÄ™d na przednie koÅ‚a zmieniÅ‚o wszystko: konstrukcjÄ™, zawieszenie, jednostki napÄ™dowe i przestrzeÅ„. Teraz byÅ‚o znacznie wiÄ™cej dostÄ™pnego miejsca, przede wszystkim z tyÅ‚u, gdzie wczeÅ›niej silnik T3 w ukÅ‚adzie bokser zajmowaÅ‚ trochÄ™ przestrzeni. Część tego miejsca zajęły nowe, niezależne zawieszenie tylne i opcjonalny napÄ™d synchroniczny na cztery koÅ‚a. Nowy ukÅ‚ad napÄ™dowy i nowe zawieszenie sprawiÅ‚y, że prowadzenie Transportera jeszcze bardziej upodobniÅ‚o siÄ™ do prowadzenia samochodu osobowego. W modelu T4 wydÅ‚użono przód, by stworzyć wystarczajÄ…co dużo miejsca na montowany poprzecznie silnik 4- lub 5-cylindrowy, a to z kolei zapewniÅ‚o lepsze wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci w razie zderzenia.
Volkswagen Samochody Dostawcze po raz pierwszy zaoferowaÅ‚ również wtedy Transportera z dwoma różnymi rozstawami osi. WiÄ™ksza ilość miejsca wewnÄ…trz byÅ‚a najwiÄ™kszÄ… zaletÄ… wersji Multivan, a później też wersji California. W roku 1995 Volkswagen Samochody Dostawcze staÅ‚ siÄ™ niezależnÄ… markÄ… w Grupie, a model Transporter odnosiÅ‚ wiÄ™ksze Å›wiatowe sukcesy niż kiedykolwiek wczeÅ›niej. Rok 1996 staÅ‚ dla T4 pod znakiem znacznej modernizacji. Wprowadzono duże zmiany, szczególnie pod maskÄ…. PiÄ™ciocylindrowy silnik wysokoprężny oferowany w modelu T4, byÅ‚ pierwszym silnikiem TDI (turbodiesel z bezpoÅ›rednim wtryskiem) montowanym w dostawczym samochodzie marki Volkswagen. DÅ‚uższy przód wariantów pasażerskich umożliwiaÅ‚ teraz nawet instalacjÄ™ silnika benzynowego VR6. Do czasu gdy w 2003 r. czwarta generacja przeszÅ‚a na emeryturÄ™, sprzedano 1,9 miliona egzemplarzy T4 — furgonów, pojazdów kombi, wersji z podwójnÄ… kabinÄ…, pickupów, podwozi z pojedynczÄ… i podwójnÄ… kabinÄ… oraz modeli Caravelle, Multivan i California.
T5 – od 2003 do 2015 r.
Lata 2000. wciąż wydajÄ… siÄ™ prawie teraźniejszoÅ›ciÄ…. Muzyka z tych lat — również. DźwiÄ™ki tego okresu eksplorowaÅ‚y nowe wymiary. 50 Cent zaprezentowaÅ‚ „In Da Club”, a Robby Williams szturmem zdobyÅ‚ listy przebojów utworem „Feel”. Kiedy na poczÄ…tku 2003 r. rozpÄ™du nabraÅ‚a piÄ…ta generacja Bulliego, jego koncepcja konstrukcyjna byÅ‚a rozwiniÄ™ciem pomysÅ‚ów z poprzedniego modelu. Jednak szersze i bardziej charakterystyczne linie nadwozia nadawaÅ‚y autu mocniejszego wyglÄ…du, a dziÄ™ki nowej estetyce i przebudzeniu emocji wpisujÄ…cych siÄ™ w jego praktycznÄ… użyteczność, model ten stanowiÅ‚ kulminacjÄ™ charakterystycznego stylu Transportera. Projektanci systematycznie modyfikowali wnÄ™trze dla uzyskania lepszej ergonomii. Szczególnie godne uwagi jest miejsce kierowcy, które charakteryzuje kierownica z regulacjÄ… nachylenia i wysokoÅ›ci oraz nowy drążek zmiany biegów na konsoli centralnej. PojawiÅ‚a siÄ™ też nowa cecha charakterystyczna w części tylnej pojazdu: jako że wiÄ™kszość wersji modelu T5 Multivan byÅ‚a wyposażona w dwoje drzwi przesuwnych, stolik dla pasażerów z tyÅ‚u przeniesiono z miejsca przy lewej Å›cianie bocznej na Å›rodek pojazdu. Ponieważ jest on zamontowany na dwóch umieszczonych w podÅ‚odze szynach, można go przesuwać.
Nowa T5 California byÅ‚a wtedy wytwarzana w Hanowerze. W zwiÄ…zku z tym, produkcja pojazdów podstawowych z zakÅ‚adu gÅ‚ównego (Hannover-Stöcken) zostaje przeniesiona do nowej, specjalnie do tego celu przeznaczonej, fabryki w dzielnicy Hanoweru, Limmer, gdzie byÅ‚y one w peÅ‚ni wyposażane do wersji kamper.
Wersje pasażerskie: Caravelle, Multivan i California, kontynuowaÅ‚y tradycje trzech wyjÄ…tkowo popularnych modeli. W momencie wprowadzenia na rynek, za napÄ™d odpowiadaÅ‚y cztery nowe, turbodoÅ‚adowane jednostki wysokoprężne z pompowtryskiwaczami i dwa silniki benzynowe. Gama motorów benzynowych rozpoczynaÅ‚a siÄ™ od wersji 4-cylindrowych, a koÅ„czyÅ‚a na mocnych V6. CaÅ‚kowicie nowym rozwiÄ…zaniem byÅ‚ tu napÄ™d na cztery koÅ‚a 4MOTION ze zmiennÄ…, elektrycznÄ… regulacjÄ… sprzÄ™gÅ‚a wielopÅ‚ytkowego montowanego miÄ™dzy przedniÄ… a tylnÄ… osiÄ…. Wraz z wersjami standardowymi pojawiÅ‚y siÄ™ edycje limitowane - na przykÅ‚ad California NoLimit, Multivan PanAmericana czy Multivan Biker. W październiku 2010 r., modelem Edition 25, Volkswagen upamiÄ™tniÅ‚ 25 jubileusz powstania Multivana. Do 2015 r. z linii montażowej w Hanowerze zjechaÅ‚o okoÅ‚o 1,65 miliona pojazdów serii T5.
T6 i T6.1 – od 2015 do 2019 r. / od 2019 r.
Model T6 wjechaÅ‚ na scenÄ™ motoryzacyjnÄ… w roku 2015, jako kolejny ewolucyjny nastÄ™pca swego poprzednika. Nowego Bulliego charakteryzowaÅ‚y nowe silniki, jeszcze inteligentniejsze systemy wspomagania kierowcy i nowy program Infotainment. W wyglÄ…dzie zewnÄ™trznym wyróżniaÅ‚ go na nowo zaprojektowany przód. Widok z tyÅ‚u również pokazywaÅ‚ nowe oblicze niezależnoÅ›ci. Pomimo caÅ‚ej swej innowacyjnoÅ›ci, nowość, jakÄ… byÅ‚o lakierowanie nadwozia T6 w dwóch kolorach, przywoÅ‚ywaÅ‚a przyjemne wspomnienia pierwszej generacji Bulliego. JednÄ… z najistotniejszych modyfikacji można byÅ‚o znaleźć pod maskÄ…. Wachlarz jednostek napÄ™dowych obejmowaÅ‚ cztery nowe silniki TDI i dwa silniki TSI z systemem start-stop.
Jak siÄ™ okazuje, nawet model T6 można byÅ‚o udoskonalić — co zademonstrowano w postaci aktualizacji T6.1, jesieniÄ… 2019 r. Volkswagen Samochody Dostawcze przeniósÅ‚ udoskonalony, kultowy model w erÄ™ cyfryzacji. Nowa deska rozdzielcza w Bulli 6.1 po raz pierwszy oferowaÅ‚a w peÅ‚ni cyfrowy zespóÅ‚ wskaźników i zegarów - cyfrowy kokpit („digital cockpit”). Infotainment, wykorzystujÄ…c kartÄ™ e-SIM, poÅ‚Ä…czyÅ‚ siÄ™ z internetem, a dziÄ™ki temu zaoferowaÅ‚ funkcje i usÅ‚ugi online obejmujÄ…ce wszystkie udogodnienia, nawet cyfrowe zarzÄ…dzanie flotÄ…. Nowy, elektromechaniczny ukÅ‚ad wspomagania kierownicy otworzyÅ‚ możliwość wprowadzenia funkcji jazdy częściowo zautmatyzowanej. NapÄ™d pojazdu zapewniajÄ… wydajne i czyste silniki turbodiesel (TDI). Bulli nadal siÄ™ rozpÄ™dza, by przejechać kolejnych 70 lat. Istnieje wiele pomysÅ‚ów na to, jak może wyglÄ…dać przyszÅ‚ość najdÅ‚użej na Å›wiecie produkowanego pojazdu użytkowego. Dzisiaj mamy pewność co do jednego: nadchodzÄ…ce lata bÄ™dÄ… dla Bulliego bardziej ekscytujÄ…ce i fascynujÄ…ce niż kiedykolwiek wczeÅ›niej.
Fabryka gÅ‚ówna Volkswagen Samochody Dostawcze w Hanowerze i zakÅ‚ad w Poznaniu, sÄ… doskonale wyposażone w zaawansowane technologicznie systemy produkcyjne, by budować przyszÅ‚e generacje Transportera Bulli. Dodatkowo, w listopadzie zeszÅ‚ego roku w stolicy Dolnej Saksonii uruchomiono nowÄ… lakierniÄ™. Pozwala ona zaoszczÄ™dzić rocznie ponad 25 000 megawatów energii i 60 ton lakieru. PrzyszÅ‚ość marki Volkswagen Samochody Dostawcze bÄ™dzie też elektryczna. W Hanowerze trwajÄ… już bardzo intensywne przygotowania do rozpoczÄ™cia produkcji ID.BUZZ. Elektryczny Bulli bÄ™dzie tam budowany od 2022 r. ZakÅ‚ad stanie siÄ™ centrum kompetencyjnym dla elektrycznych pojazdów użytkowych i bÄ™dzie zajmowaÅ‚ siÄ™ opracowywaniem na rzecz caÅ‚ej Grupy Volkswagen rozwiÄ…zaÅ„ problemów, jakie pojawiÄ… siÄ™ przyszÅ‚oÅ›ci. W 2019 r. pracownicy fabryk w Hanowerze i w Poznaniu wyprodukowali Å‚Ä…cznie prawie 190 000 transporterów.