W poÅ‚owie lat 70. gÅ‚ównym modelem Toyoty o sportowym wyglÄ…dzie i wysokich osiÄ…gach byÅ‚a Celica. Po zakoÅ„czeniu produkcji 2000GT w ofercie brakowaÅ‚o pojazdu z szeÅ›ciocylindrowym silnikiem, który mógÅ‚ skutecznie konkurować z Datsunem Fairlady Z (poza JaponiÄ…: 280Z). W sierpniu 1977 r. do salonów trafiÅ‚a druga generacja tylnonapÄ™dowej Celiki, oznaczona symbolem TA40. Nadwozie w wersji coupé lub liftback zaprojektowaÅ‚ David Stollery wraz z zespoÅ‚em stylistów z Calty Research Design Inc. w kalifornijskim El Segundo. PrzedniÄ… część karoserii wydÅ‚użono tak, by mogÅ‚a pomieÅ›cić rzÄ™dowÄ… „szóstkÄ™”. 

13 kwietnia 1978 r. w Tokio zaprezentowano nowy model Toyota Celica XX, oferowany wyÅ‚Ä…cznie w wersji liftback z nadwoziem wydÅ‚użonym o 129,5 mm. Pod maskÄ… pracowaÅ‚ 6-cylindrowy silnik 4M-EU o pojemnoÅ›ci 1988 ccm i mocy 125 KM przy 6000 obr./min. lub jego odmiana 4M-E o pojemnoÅ›ci 2563 ccm i 140 KM przy 5400 obr./min. Auta nosiÅ‚y odpowiednio oznaczenie Celica XX 2000 (MA45) lub XX 2600 (MA46). Zasilana wtryskiem paliwa Nippon Denso-Bosch L-Jetronic jednostka pochodziÅ‚a z limuzyn Cressida i Crown. NowoÅ›ciÄ… byÅ‚o niezależne zawieszenie tylnej osi w miejsce tradycyjnego sztywnego mostu napÄ™dowego. Przy wszystkich koÅ‚ach zastosowano tarczowe hamulce. PoczÄ…tkowo oferowana byÅ‚a wyÅ‚Ä…cznie manualna skrzynia biegów o piÄ™ciu przeÅ‚ożeniach, później wprowadzono także 4-stopniowy automat Toyoglide. 

Poza silnikiem Celica XX różniÅ‚a siÄ™ od swojego 4-cylindrowego odpowiednika osÅ‚onÄ… chÅ‚odnicy z listwami w ksztaÅ‚cie litery „T”, zÅ‚otym ozdobnym napisem „Celica XX” na sÅ‚upku B, seryjnym wspomaganiem ukÅ‚adu kierowniczego, sportowymi obrÄ™czami z oponami 195/70 HR 14, welurowÄ… tapicerkÄ…, klimatyzacjÄ… oraz szeregiem innych opcji. 

Pojazd byÅ‚ dostÄ™pny równolegle ze standardowÄ… 4-cylindrowÄ… CelicÄ…. Na rynki eksportowe przewidziano nazwÄ™ Celica Supra. W jÄ™zyku Å‚aciÅ„skim sÅ‚owo oznaczaÅ‚o „ta, która wszystko przewyższa”. 

Zaczyna się wyścig

8 kwietnia 1979 r. Toyota Celica Supra peÅ‚niÅ‚a zaszczytnÄ… rolÄ™ samochodu bezpieczeÅ„stwa (pace car) w wyÅ›cigach United States Grand Prix West na torze Long Beach w Kalifornii. Silnik wyposażono w turbosprężarkÄ™ o ciÅ›nieniu doÅ‚adowania 0,41 bara, dziÄ™ki której moc wzrosÅ‚a do 220 KM. Zastosowano sztywniejsze zawieszenie, gazowe amortyzatory Bilstein, a na obrÄ™czach z lekkich stopów zamontowano wyÅ›cigowe ogumienie Bridgestone Racing. Podczas testów na torze Long Beach pojazd osiÄ…gnÄ…Å‚ prÄ™dkość 222 km/h. Honorowa funkcja samochodu bezpieczeÅ„stwa przypadÅ‚a Toyocie również 1 października 1979 r. podczas wyÅ›cigu US Grand Prix East na torze Watkins Glen (Nowy Jork). Tu udaÅ‚o siÄ™ przekroczyć 241 km/h. 

W autach kierowanych na amerykaÅ„ski rynek montowano 6-cylindrowy silnik 4M-E 2,6 l o mocy zredukowanej do 110 KM. Wczesna Celica Supra wyróżniaÅ‚a siÄ™ pasami ozdobnymi na karoserii w sportowym stylu. Wyposażenie byÅ‚o znacznie bogatsze od pozostaÅ‚ych odmian Celiki. 

W 1979 r. Toyota po raz pierwszy w historii przekroczyÅ‚a póÅ‚ miliona osobowych aut sprzedanych w USA w ciÄ…gu roku. Swój udziaÅ‚ w tym sukcesie miaÅ‚a także Celica Supra, pozycjonowana jako bogato wyposażone coupé o wysokich osiÄ…gach. Seryjne auto rozwijaÅ‚o prÄ™dkość 175 km/h, co pozostawiaÅ‚o pewien niedosyt u wielu nabywców, oczekujÄ…cych osiÄ…gów znacznie lepszych niż w przypadku 4-cylindrowych odmian. Od wrzeÅ›nia 1980 (rocznik 81’) montowano silnik 5 M-E o pojemnoÅ›ci zwiÄ™kszonej do 2759 ccm i mocy 116 KM (później 121 KM). Auto kosztowaÅ‚o wówczas 11 298 dolarów. Dla porównania najdroższÄ… CelicÄ™ z silnikiem 4-cylindrowym wyceniono na 7695 USD. Opcjonalnie oferowano m.in. automatycznÄ… skrzyniÄ™ biegów, tempomat i pakiet „Sport” ze sztywniejszym zawieszeniem. Do jesieni 1981 r. wyprodukowano okoÅ‚o 100 tys. egzemplarzy modelu Celica XX/Celica Supra. Ponad poÅ‚owa z nich trafiÅ‚a do USA. 

Elektroniczny kokpit, zawieszenie Lotusa

W lipcu 1981 r. w Japonii zaprezentowano drugÄ… generacjÄ™ modelu Celica XX (linia MA61 oraz pochodne MA63 i MA67). Nadwozie o dÅ‚ugoÅ›ci 4,61 m zbudowane na pÅ‚ycie podÅ‚ogowej Celiki wyróżniaÅ‚o siÄ™ dynamicznÄ…, nieco kanciastÄ… stylizacjÄ…, poszerzonymi nadkolami i charakterystycznymi dla epoki podnoszonymi reflektorami. W Japonii auto oznaczone jako GA61 oferowano z 2-litrowym silnikiem 5 1-EU (125 KM) lub 5M-GEU (2.8/170 KM). OfertÄ™ rozszerzono o wersjÄ™ z turbosprężarkÄ… (2.0/145 KM). Auto oferowano tam w pakiecie Performance (P-Type) lub Luxury (L-Type). AmerykaÅ„ska Celica Supra Mk. II byÅ‚a napÄ™dzana jednostkÄ… 5M-GEU (2.8/145 KM), lecz w kolejnych latach auto oferowano w różnych konfiguracjach silnika i skrzyÅ„ biegów manualnych lub automatycznych. Na wielu rynkach samochód wyposażono w katalizator spalin. 

Nowy model po raz pierwszy trafiÅ‚ oficjalnie na wybrane rynki Europy, m.in. do RFN, Szwajcarii, Szwecji i Wielkiej Brytanii, lecz byÅ‚ postrzegany jako auto niszowe. Natomiast w USA jego popularność nadal rosÅ‚a. Modyfikacje w stosunku do pierwszej generacji objęły ukÅ‚ad kierowniczy i hamulcowy. Nowe, niezależne zawieszenie z kolumnami McPhersona i stabilizatorem skonstruowano wspólnie z brytyjskim Lotusem (od 1984). Znacznie poprawiÅ‚o to wÅ‚asnoÅ›ci jezdne auta, które mogÅ‚o rozwijać prÄ™dkość 210 km/h i przyspieszaÅ‚o od 0 do 100 km/h w 8,8 sekundy. 

Na amerykaÅ„skim rynku Celica Supra byÅ‚a standardowo wyposażona w aluminiowe obrÄ™cze, automatycznÄ… klimatyzacjÄ™, elektrycznie sterowane szyby i lusterka. OpcjÄ… byÅ‚y m.in. kokpit z elektronicznym wyÅ›wietlaczem, skórzana tapicerka, wysokiej klasy system audio o mocy 105 W oraz sportowe siedzenia z pneumatycznÄ… regulacjÄ…. W latach 80. Toyota wprowadziÅ‚a także dostÄ™pny w Japonii system nawigacji Navicom, dostÄ™pny poczÄ…tkowo w luksusowym coupé Soarer. 

W USA znakomitym sposobem na promocjÄ™ modelu okazaÅ‚a siÄ™ rola pojazdu bezpieczeÅ„stwa otwierajÄ…cego wyÅ›cigi Grand Prix w Long Beach i w Watkins Glen. Celica Supra z napisem „Official Pace Car” byÅ‚a widoczna w transmisjach dziesiÄ…tek stacji TV oglÄ…danych przez miliony Amerykanów. Auto zdobyÅ‚o wówczas tytuÅ‚ „Import Car of the Year” (1982-84). Od poÅ‚owy dekady Celica Supra startowaÅ‚a w rozgrywanych w Wielkiej Brytanii wyÅ›cigach samochodów turystycznych BTCC. W kwietniu 1987 r. szwedzka zaÅ‚oga Torph/Melander zajęła 3. miejsce w klasyfikacji generalnej 35. edycji Rajdu Safari.

W kolejnych latach moc silnika stopniowo wzrastaÅ‚a do 160 KM. Na tylnym spoilerze pojawiÅ‚ siÄ™ napis „Supra”. Wkrótce model zyskaÅ‚ autonomiÄ™ pod nazwÄ… Supra, wyrobiÅ‚ sobie wÅ‚asny, niepowtarzalny wizerunek oraz znacznÄ… konstrukcyjnÄ… odrÄ™bność od modelu Celica. 

Bliżej Gran Turismo

Motoryzacyjny Å›wiat ujrzaÅ‚ trzeciÄ… odsÅ‚onÄ™ Supry (MA70) – pierwszÄ… bez sÅ‚owa „Celica” w nazwie – 6 lutego 1986 r. PÅ‚yta podÅ‚ogowa T byÅ‚a wspólna z oferowanym w Japonii modelem Corona. W ofercie pojawiÅ‚ siÄ™ zdejmowany dach typu targa o nazwie Sport Roof. NowoÅ›ciÄ… byÅ‚ 200-konny, 3-litrowy, turbodoÅ‚adowany silnik 7M-GE z elektronicznie sterowanym wielopunktowym wtryskiem paliwa, dwoma waÅ‚kami rozrzÄ…du i czterema zaworami na każdy z 6 cylindrów. Od 1987 r. oferowano jego mocniejszÄ… wersjÄ™ 7M-GTE z turbosprężarkÄ… (230-235 KM). Pojazd osiÄ…gaÅ‚ 232 km/h, a sprint do 100 km/h trwaÅ‚ zaledwie 6,2 sekundy. W Japonii ze wzglÄ™dów podatkowych oferowano także dwulitrowÄ… jednostkÄ™ 1G-GTE o mocy 185 lub 210 KM oraz unikalnÄ… odmianÄ™ 2.5 GT Twin Turbo (2.5/ 280 KM). Toyota Supra MA70 wyróżniaÅ‚a siÄ™ innowacyjnym zawieszeniem z systemem elektronicznej regulacji Toyota Electronic Modulated Suspension (TEMS) oraz oferowanym na wielu rynkach systemem ABS. Już w pierwszym roku sprzedano ponad 33 tys. egz., z czego ponad 60% trafiÅ‚o do USA. 

Dla uzyskania homologacji FIA w grupie A (wyÅ›cigi samochodów turystycznych) latem 1988 r. zbudowano 500 egzemplarzy limitowanej serii Turbo-A wyÅ‚Ä…cznie w czarnym kolorze. Auta z 267-konnym silnikiem 7M-GTEU posiadaÅ‚y inny spoiler oraz dodatkowe wloty powietrza. 

Toyota Supra Mk. III ofertowaÅ‚a bogate wyposażenie i wysokie osiÄ…gi, bliższe pojazdom Gran Turismo niż zwykÅ‚ym coupé o ukÅ‚adzie siedzeÅ„ 2+2 dla mÅ‚odych ludzi. JesieniÄ… 1990 r. wprowadzono nowe, piÄ™cioramienne obrÄ™cze z lekkich stopów oraz poduszkÄ™ powietrznÄ… pasażera (USA i wybrane rynki). Na masce po raz pierwszy pojawiÅ‚ siÄ™ logotyp koncernu Toyota. 

W USA w 1992 roku Supra Turbo kosztowaÅ‚a 39 tys. dolarów. W tym czasie na rynku pojawiÅ‚y siÄ™ kolejne modele Lexusa i sprzedaż sportowej Toyoty spadÅ‚a do poziomu zaledwie 1174 egz. 

W historii 3. generacji Supry jest też polski akcent. W 1990 r. Jan KozÅ‚owski, wówczas wÅ‚aÅ›ciciel jednego z pierwszych salonów i ASO Toyoty w Polsce, zaÅ› obecnie dealera Toyoty i Lexusa w Szczecinie i Nowogardzie, sprowadziÅ‚ z RFN pierwszy i przez lata jedyny w naszym kraju fabrycznie nowy egzemplarz Supry. Pojazd lÅ›niÅ‚ niezwykÅ‚Ä… czerwieniÄ… Super Red (3E5), wyróżniajÄ…cÄ… siÄ™ na tle samochodów produkcji krajowej tudzież z innych paÅ„stw Bloku Wschodniego, czy też aut z odzysku masowo sprowadzanych wówczas z Zachodu. W Polsce Supra byÅ‚a (i jest) samochodem unikalnym. Nigdy nie oferowano jej w oficjalnej gamie TMPL, dlatego 100% aut pochodziÅ‚o z prywatnego importu, gÅ‚ównie z USA. Do maja 1993 r. zakÅ‚ady Toyoty w Aichi opuÅ›ciÅ‚o 108 565 tys. egzemplarzy Supry Mk. III. 

Gwiazda „The Fast and the Furious”

24 maja 1993 r. zadebiutowaÅ‚a czwarta generacja Supry, druga niespokrewniona technicznie z modelem Celica. ProdukcjÄ™ auta o kodzie fabrycznym JZA80 rozpoczÄ™to w zakÅ‚adach Motomachi (później w Kanto). Muskularne, krótsze, lecz szersze niż dotychczas nadwozie (4,52 m dÅ‚ugoÅ›ci) o miÄ™kkiej, opÅ‚ywowej linii kryÅ‚o samochód o najwyższych osiÄ…gach. Bazowy silnik 2JZ-GE o pojemnoÅ›ci 2997 ccm rozwijaÅ‚ 220-225 KM, lecz uwagÄ™ zwracaÅ‚a przede wszystkim 330-konna wersja Supra Twin Turbo (2JZ-GTE). 

Na poczÄ…tku lat 90. byÅ‚o to jedno z najmocniejszych, seryjnie produkowanych aut dostÄ™pnych w USA. Pojazd w topowej wersji rozwijaÅ‚ 262 km/h, a 100 km/h osiÄ…gaÅ‚ już w czasie 5,1 sekundy. Nowy kokpit otaczaÅ‚ kierowcÄ™ jak w naddźwiÄ™kowym myÅ›liwcu. Dwie poduszki powietrzne, ABS, elektronicznie sterowana klimatyzacja, pakiet elektryczny i skórzana tapicerka to tylko kilka z dÅ‚ugiej listy wyposażenia seryjnej Supry. Montowane na kutych z lekkiego stopu obrÄ™czach opony 255/40ZR17, potężny tylny spoiler, precyzyjny jak ciÄ™cie samurajskiej katany ukÅ‚ad kierowniczy oraz skuteczne hamulce sprawiaÅ‚y, że auto znakomicie prowadziÅ‚o siÄ™ nawet wówczas, gdy kierowca wykorzystywaÅ‚ peÅ‚nÄ… moc silnika z dwoma turbosprężarkami. 

Ważąca 1585 kg Supra byÅ‚a wÅ‚aÅ›ciwie autem dwuosobowym, bo ilość miejsca na tylnych quasi-siedzeniach byÅ‚a raczej symboliczna. Lecz ktoÅ›, kto wydaÅ‚ ponad 42 tys. USD, oczekiwaÅ‚ potężnej porcji adrenaliny (tylny napÄ™d!), a nie rodzinnego minivana. Precyzyjna, 6-biegowa skrzynia manualna wzbudzaÅ‚a zachwyt wychowanych na automatach Amerykanów, choć oferowano także i przekÅ‚adniÄ™ automatycznÄ…. 

W porównaniu do szybkich, lecz kapryÅ›nych wÅ‚oskich supersamochodów Supra byÅ‚a niezwykle starannie zmontowana, trwaÅ‚a i niezawodna, jeÅ›li tylko wÅ‚aÅ›ciciel wykonywaÅ‚ minimum czynnoÅ›ci serwisowych. Ci, którzy mieli okazjÄ™ jeździć SuprÄ… JZA80, sÄ… zgodni: to auto niezwykle odporne na katorżniczy styl jazdy czy krÄ™cenie do czerwonego pola na obrotomierzu. Tunerzy bez problemu osiÄ…gali moce rzÄ™du 650 KM. 

W 1998 r. Toyota Motor Sales USA sprzedaÅ‚a 682 auta z 1232 wyprodukowanych w tym roku. Zdecydowano wiÄ™c o wycofaniu siÄ™ z kluczowego rynku. W Japonii i w innych krajach JZA80 pozostaÅ‚a w gamie do lipca 2002 r. ByÅ‚a to ostatnia jak dotÄ…d generacja Supry, która jeszcze w trakcie produkcji staÅ‚a siÄ™ motoryzacyjnÄ… legendÄ…, tak jak jej wielka poprzedniczka Toyota 2000GT. 

21 wrzeÅ›nia 2001 r. na ekrany kin na caÅ‚ym Å›wiecie trafiÅ‚ film „Szybcy i wÅ›ciekli” („The Fast and the Furious”) w reżyserii Roba Cohena. GÅ‚ówny bohater, Brian O'Conner (Paul Walker) jeździÅ‚ tuningowanÄ… wedÅ‚ug sÅ‚ów w filmie „na ponad 1000 KM” SuprÄ… model 94’ w jaskrawo pomaraÅ„czowym kolorze Candy Pearl Orange. Pojazd wyposażono m.in. w turbosprężarkÄ™ Turbonetics T-66, ukÅ‚ad wydechowy z polerowanej stali nierdzewnej, instalacjÄ™ wtrysku podtlenku azotu (krótkotrwaÅ‚y przyrost mocy o 100 KM), zawieszenie Eibach oraz 19-calowe obrÄ™cze M5Tuners Dazzle Racing Hart. W jednej ze scen O’Conner pokonaÅ‚ w ulicznym pojedynku Ferrari F355 Spider. 

Zarówno film, jak i Toyota Supra zyskaÅ‚y ogromnÄ… popularność, wzbudzajÄ…c zachwyt u milionów widzów na caÅ‚ym Å›wiecie. Toyota Supra staÅ‚a siÄ™ ikonÄ… wspóÅ‚czesnej popkultury. PojawiÅ‚a siÄ™ na planie "2 Fast 2 Furious" (2003) oraz w kultowych grach "Need for Speed", "Gran Turismo" czy "Forza Motorsport". DziÅ›, 26 lat po debiucie ostatnia jak dotÄ…d Toyota Supra fascynuje i wzbudza podziw. Jest poszukiwana przez kolekcjonerów i do profesjonalnego driftingu.

Wyczekiwana piÄ…ta generacja

W 2007 roku zapowiadano pojawienie siÄ™ nastÄ™pczyni: miaÅ‚a być niÄ… Toyota FT-HS (Future Toyota-Hybrid Sport). W styczniu 2014 roku zadebiutowaÅ‚ imponujÄ…cy koncept Toyota FT-1, zaÅ› w lutym tego samego roku prawnicy Toyoty zÅ‚ożyli w amerykaÅ„skim urzÄ™dzie patentowym wniosek o przedÅ‚użenie ważnoÅ›ci zarezerwowanej nazwy handlowej „Supra”. Od tamtej pory wielokrotnie pojawiaÅ‚y siÄ™ nieoficjalne zapowiedzi dużego sportowego coupe, opracowywanego we wspóÅ‚pracy z BMW, jednak aż do marca 2018 roku nie byÅ‚o oficjalnie wiadomo, jak bÄ™dzie wyglÄ…daÅ‚ ani czy odziedziczy nazwÄ™ po wielkiej poprzedniczce z ubiegÅ‚ego wieku.

W marcu tego roku na targach w Genewie zadebiutowaÅ‚a Toyota GR Supra Racing Concept, zapowiedź przyszÅ‚ej produkcyjnej Supry piÄ…tej generacji. Dwudrzwiowe, wyÅ›cigowe coupe ma klasyczny ukÅ‚ad z silnikiem z przodu i napÄ™dem na tylnÄ… oÅ›. Samochód zostaÅ‚ zbudowany z lekkich materiaÅ‚ów, otrzymaÅ‚ szerokie zderzaki, przedni i tylny spojler, tylny dyfuzor, nakÅ‚adki progów i obudowy lusterek. Obniżone przednie i tylne zawieszenie, wyczynowy ukÅ‚ad wydechowy, wyÅ›cigowe koÅ‚a BBS z oponami Michelin oraz hamulce z zaciskami i tarczami Brembo Racing przygotowaÅ‚y koncepcyjnÄ… SuprÄ™ do wyczynowej jazdy po torze. Do tego samego celu sÅ‚uży surowe, wyÅ›cigowe wyposażenie wnÄ™trza z kierownicÄ…, fotelami i pasami OMP. 

W kwietniu wirtualna GR Supra Racing Concept pojawi siÄ™ w nowej wersji gry "Gran Turismo Sport" firmy Polyphony Digital Inc.