Gdyby na poczÄ…tku lat 90. spytać przeciÄ™tnego Kowalskiego, z czym kojarzy mu siÄ™ sÅ‚owo „Toyota”, bez wÄ…tpienia odparÅ‚by „Corolla”. Produkowany od 62 lat Å›wiatowy bestseller byÅ‚ wówczas – u progu wielkich przemian ustrojowych w Polsce – obiektem marzeÅ„ wielu Polaków. Przez lata auto sprzedawano wyÅ‚Ä…cznie za dewizy w sieci POL-MOT, stanowiÅ‚ też nagrodÄ™ w konkursie Miss Polonia. 

Fani rajdów wspomnieliby jeszcze zapewne o Corolli GT, bo od sezonu 1986 sÅ‚ynne, tylnonapÄ™dowe Hachi-Roku (AE86) odnosiÅ‚y sukcesy na trasach polskich rajdów. Wówczas Mariusz Kostrzak i Marcin Augustyn zdobyli pierwsze polskie zwyciÄ™stwo dla Toyoty. ReprezentujÄ…cy AK ÅšlÄ…ski Mariusz Kostrzak wygraÅ‚ 20. Rajd Warszawski 86’ i zajÄ…Å‚ pierwsze miejsce w klasyfikacji generalnej kierowców RSMP 1986. 

WÅ‚aÅ›nie pod koniec lat 80. zespóÅ‚ Toyota Team Europe (TTE) wystawiÅ‚ do rajdowych zmagaÅ„ nowÄ…, groźnÄ… broÅ„ – model Celica GT-Four (ST165). W latach 1983–86 jej sÅ‚ynna poprzedniczka Celica Twin-Cam Turbo (TA64) trzykrotnie zwyciężyÅ‚a morderczy Rajd Safari, zdobywajÄ…c zaszczytny przydomek „King of Africa”. W Polsce, aż do czasu zwyciÄ™stw Carlosa Sainza, który zdobyÅ‚ 2 tytuÅ‚y Rajdowego Mistrza Åšwiata WRC dla Toyoty, Celica byÅ‚a samochodem maÅ‚o znanym. Tylko nieliczni fani sportu pamiÄ™tali, że rajdowy debiut modelu w naszym kraju nastÄ…piÅ‚ już w listopadzie 1973 r. na trasie 11. MiÄ™dzynarodowego Rajdu Warszawskiego Polskiego Fiata. ByÅ‚a to Toyota Celica1600 GT szwedzkiej zaÅ‚ogi Lundström/Sager. Do koÅ„ca dekady kilka egzemplarzy Celiki pojawiÅ‚o siÄ™ jeszcze wielokrotnie na Rajdzie Polski, lecz startowali niÄ… Szwedzi, DuÅ„czycy i zawodnicy z RFN. Epoka niezwykÅ‚ych sukcesów Toyoty Celiki w polskim sporcie rozpoczęła siÄ™ dopiero wiosnÄ… 1991 r. 

Czas na 4WD

Lata 80. byÅ‚y okresem, w którym samochody z napÄ™dem na cztery koÅ‚a caÅ‚kowicie wyeliminowaÅ‚y z rajdowych oesów „oÅ›ki” – pojazdy z przednim lub (rzadziej) tylnym napÄ™dem. Team, który miaÅ‚ ambicje na zwyciÄ™stwo lub liczÄ…ce siÄ™ miejsce, musiaÅ‚ uzbroić siÄ™ w auto 4x4. ByÅ‚ to okres wielkiego przeÅ‚omu technologicznego w WRC. Po likwidacji Grupy B, nieodzownym elementem samochodu rajdowego staÅ‚a siÄ™ także turbosprężarka. Inżynierowie Toyoty testowali różne warianty turbodoÅ‚adowania, w tym ukÅ‚ad dwóch turbosprężarek w modelu Celica Twin-Cam Turbo. 

Pierwsza Celica z napÄ™dem na cztery koÅ‚a debiutowaÅ‚a w październiku 1986 r. jako ST165 (2.0, moc od 185 do 225 KM). Samochód byÅ‚ produkowany przez kolejne trzy lata. Rajdowa wersja z homologacjÄ… Grupy A byÅ‚a napÄ™dzana 4-cylindrowÄ…, dwulitrowÄ… jednostkÄ… turbo o symbolu 3S-GTE (moc od 265 do 300 KM). 3 maja 1988 r. w 32. edycji Tour de Corse wystartowaÅ‚a Celica ST165 fiÅ„skiej zaÅ‚ogi Kankkunen/Piironen, lecz nie udaÅ‚o im siÄ™ ukoÅ„czyć rajdu. Wtedy inżynierowie TTE w Kolonii dopracowali konstrukcjÄ™ do perfekcji. DzieÅ„ triumfu ST165 z numerem rejestracyjnym K-AM 5108 nastÄ…piÅ‚ 17 wrzeÅ›nia 1989 roku w Perth (Australia), kiedy to Kankkunen i Piironen stanÄ™li na najwyższym podium 2. edycji Commonwealth Bank Rally. 

W tym samym miesiÄ…cu na Å›wiatowe rynki wprowadzono seryjnÄ… wersjÄ™ drugiej generacji modelu Celica GT-Four, oznaczonÄ… kodem fabrycznym ST185 (1989–93). W salonach Toyoty auto oferowano z normalnym nadwoziem coupé (do 1991 r.) lub z poszerzonymi bÅ‚otnikami (tzw. wide body). Na rynku USA i Kanady seryjna wersja czteropÄ™dowa wystÄ™powaÅ‚a pod nazwÄ… „All-Trac Turbo” (silnik 2.0/ 200 KM), w Japonii i Europie – jako Celica GT-Four (nieoficjalnie używano także nazwy GT-4) z dwulitrowÄ… jednostkÄ… turbo 3S-GTE o mocy 241 KM. 

Toyota Celica GT-Four była produkowana w niewielkich ilościach w 3 generacjach:

-ST165 (1986-1989)

-ST185 (1989-1993)

-ST205 (1994-1999)

Auta montowaÅ‚ zakÅ‚ad Toyoty w Tahara (prefektura Aichi w Japonii) we wspóÅ‚pracy z Toyota Team Europe. Rajdowe pojazdy Grupy A montowano na indywidualne zamówienie w Kolonii. Celica GT-Four staÅ‚a siÄ™ ikonÄ… rajdów WRC. Jeździli niÄ… i zwyciężali czoÅ‚owi kierowcy lat 90., m.in. Didier Auriol i Carlos Sainz, zdobywca 2 tytuÅ‚ów rajdowego mistrza Å›wiata dla Toyoty.

Rajdowa Celica w Polsce

Jeszcze 1990 r. na trasach polskich rajdów dominowaÅ‚y tylnonapÄ™dowe Corolle AE86. Jednym z najlepszych zawodników byÅ‚ Marek Gieruszczak (Automobilklub Karkonoski). 23 wrzeÅ›nia 1990 r. pilotowany przez Macieja Maciejewskiego zwyciężyÅ‚ on KlasÄ™ A-12 w Rajdzie WisÅ‚y, zdobywajÄ…c 5. miejsce w klasyfikacji generalnej. Na przeÅ‚omie 1990 i 1991 r. Gieruszczak przesiadÅ‚ siÄ™ na krótko do przednionapÄ™dowej Corolli 1600 GT-i (AE92), by w lutym 1991 r. zdobyć drugie miejsce w 7. DolnoÅ›lÄ…skim Rajdzie Zimowym. W tym czasie udaÅ‚o mu siÄ™ pozyskać sponsorów i zakupić od jednego z zachodnich teamów używany egzemplarz A-grupowej GT-Four ST165. 

Zmiana techniki prowadzenia z „oÅ›ki” na pojazd z napÄ™dem 4x4 wymagaÅ‚a intensywnego treningu, lecz wysiÅ‚ek szybko procentowaÅ‚. 18 maja 1991 r. na metÄ™ 19. edycji Rajdu Elmotu w Åšwidnicy Gieruszczak i Maciejewski dotarli do mety na 3. pozycji. Mechanicy zadbali, by silnik i mechanizmy GT-Four funkcjonowaÅ‚y bez zarzutu. Później byÅ‚o już coraz lepiej. Gieruszczak zajÄ…Å‚ drugie miejsce w 22. Rajdzie Festiwalowym (6–7 lipca 1991 r.). Pod koniec sezonu Maciejewskiego zastÄ…piÅ‚ na prawym fotelu Marek Skrobot. NapÄ™d na obie osie, znakomita technika i nieprzeciÄ™tna wola walki zapewniÅ‚y Gieruszczakowi tytuÅ‚ Rajdowego Wicemistrza RSMP w sezonie 1991. Pierwszy sezon Celiki GT-Four na trasach polskich rajdów okazaÅ‚ siÄ™ sukcesem. 

Czas na Toyota Motor Poland!

31 grudnia 1990 r. powstaÅ‚a firma Toyota Motor Poland – oficjalny przedstawiciel japoÅ„skiego koncernu w Polsce. W nastÄ™pnym roku powstaÅ‚y liczne salony Toyoty. W 1991 r. w ofercie TMPL pojawiÅ‚a siÄ™ m.in. Celica (ST185). Piotr ChodzeÅ„, wÅ‚aÅ›ciciel salonów Toyoty i Lexusa wspomina, że już od maja 1991 r. zamawiano pierwsze egzemplarze auta. Jednym z nielicznych nabywców byÅ‚ znany na caÅ‚ym Å›wiecie operator filmowy Witold Adamek, autor zdjęć m.in. do sÅ‚ynnego „Dekalogu” Krzysztofa KieÅ›lowskiego. 

W oficjalnym cenniku dealerów sieci TMPL z lutego 1992 pojazd w wersji 2.0 GTi wyposażony m.in. we wspomaganie ukÅ‚adu kierowniczego i system ABS kosztowaÅ‚ niemal 328 milionów zÅ‚otych, czyli równowartość 2,5 Corolli w bazowej, 3-drzwiowej wersji 1.3. XL. By lepiej zrozumieć ówczesne realia cenowe, warto przypomnieć, że Å›rednie miesiÄ™czne zarobki w Polsce wynosiÅ‚y wówczas ok. 2,9 miliona zÅ‚otych, a popularny wówczas Polonez Caro 1.5 GLE kosztowaÅ‚ niecaÅ‚e 80 milionów zÅ‚otych. Celica byÅ‚a wiÄ™c samochodem drogim i rzadko spotykanym na polskich drogach. Mimo to TMPL zainteresowaÅ‚a siÄ™ sukcesami Gieruszczaka i wsparÅ‚a jego starty w sezonie 1992. PowstaÅ‚ zalążek oficjalnego, mistrzowskiego zespoÅ‚u Toyoty w Polsce. 

Pod koniec 1992 roku do grona prywatnych teamów wspieranych przez Toyota Motor Poland doÅ‚Ä…czyli PaweÅ‚ Przybylski oraz Krzysztof HoÅ‚owczyc. PrzeÅ‚omem okazaÅ‚ siÄ™ sezon 1993: wówczas powstaÅ‚ oficjalny zespóÅ‚ rajdowy TMPL, lecz pierwszÄ… imprezÄ… z udziaÅ‚em tego teamu byÅ‚ 40. Rajd WisÅ‚y, rozgrywany we wrzeÅ›niu 1992 w okolicach Szczyrku. Na jego czele stanÄ…Å‚ Ryszard Å»yszkowski, doÅ›wiadczony kierowca i pilot rajdowych mistrzów Polski, m.in legendarnego Mariana Bublewicza (1950–93). W ekipie technicznej teamu TMPL znaleźli siÄ™ doÅ›wiadczeni mechanicy rajdowi: Krzysztof Czepan, SÅ‚awomir WÄ…sowski oraz Jacek Wojtyczko. Mieli oni duże doÅ›wiadczenie, obsÅ‚ugiwali mistrza Mariana Bublewicza podczas wielu imprez. W szczególnych przypadkach do grupy doÅ‚Ä…czaÅ‚o 2 dodatkowych, sprawdzonych mechaników. Poza wsparciem finansowym TMPL udostÄ™pniÅ‚o zespoÅ‚owi ciężarówkÄ™ Toyota Dyna i samochód dostawczy HiAce.  

Pasmo sukcesów

W sezonie 1993 PaweÅ‚ Przybylski pilotowany przez Krzysztofa GÄ™borysa (Celica GT-Four) zdobyÅ‚ tytuÅ‚ Rajdowego Mistrza Polski, stajÄ…c na najwyższym podium trzech rajdów: DolnoÅ›lÄ…skiego, Krakowskiego i Elmot. Wicemistrzem zostaÅ‚ kierowca innej GT-Four, Marek Gieruszczak (pilot Marek Skrobot), triumfator 24. Rajdu Festiwalu Polskiej Piosenki i Rajdu Karkonoskiego. W tym samym czasie laury dla Toyoty zdobywaÅ‚ legendarny Carlos Sainz. W klasyfikacji RSMP 93’ Krzysztof HoÅ‚owczyc zajÄ…Å‚ siódme miejsce, lecz byÅ‚ dopiero na drodze do swoich najwiÄ™kszych sukcesów. Jeszcze w grudniu 1993 r. Gieruszczak i Skrobot pokonali konkurentów na trasie 31. Rajdu Barbórka Warszawska.

W sezonie 1994 Przybylski i GÄ™borys z teamu Toyota Motor Poland zdobyli tytuÅ‚ Rajdowych Mistrzów Polski. OdnieÅ›li zwyciÄ™stwa w rajdach Kormoran, Krakowskim, Karkonoskim oraz Rajdzie WisÅ‚y. Na trzecim miejscu w RSMP 94’ uplasowaÅ‚a siÄ™ zaÅ‚oga HoÅ‚owczyc/WisÅ‚awski za kierownicÄ… Celiki GT-Four. Warto jednak dodać, że 52. Rajd Polski zwyciężyÅ‚a wÅ‚oska zaÅ‚oga Bertone/Chiapponi (Celica GT-Four), zaÅ› HoÅ‚owczycowi przypadÅ‚o 2. miejsce. SÅ‚owo „Celica” byÅ‚o na ustach każdego fana rajdów w Polsce. 

Rok 1995 przyniósÅ‚ zmiany personalne. „HoÅ‚ek” i „WiÅ›lak” (HoÅ‚owczyc i WisÅ‚awski) przeszli do zespoÅ‚u Stomil Olsztyn/Mobil, nadal jednak startujÄ…c CelicÄ…, którÄ… zdobyli tytuÅ‚ Mistrza RSMP 1995. Team Toyoty wzmocniÅ‚ utalentowany Robert GryczyÅ„ski, który debiutowaÅ‚ we wrzeÅ›niu 1995. Start byÅ‚ udany, bo wraz z pilotem Tomaszem Ryborzem zwyciężyÅ‚ 43. Rajd WisÅ‚y, prowadzÄ…c w mistrzowskim stylu CelicÄ™ ST185. W jednym z wywiadów GryczyÅ„ski wspominaÅ‚: „Na tamte czasy sprzÄ™t niesamowity, to byÅ‚o najlepsze auto w kraju”. W sezonie 1996 GryczyÅ„ski zdobyÅ‚ tytuÅ‚ drugiego wicemistrza Polski. Ówczesnym partnerem rajdowców z zespoÅ‚u TMPL byÅ‚a firma olejowa Castrol, peÅ‚na nazwa brzmiaÅ‚a wiÄ™c Toyota Castrol Poland Team. 

ST205 wjeżdża do akcji

NowoÅ›ciÄ… sezonu 1997 byÅ‚a przygotowana przez profesjonalny zespóÅ‚ TMPL A-grupowa Celica GT-Four ST205 z numerem rejestracyjnym K-AM 6208 (później polskie WXG 999K). Jednostka 3S-GTE byÅ‚a wyposażona w ceramicznÄ… turbosprężarkÄ™ Toyota CT20b i elektroniczny wtrysk paliwa. Niepowtarzalny ryk 300-konnego silnika kibice rajdowi pamiÄ™tajÄ… nawet dziÅ›, po upÅ‚ywie dwóch dekad. Na zaproszenie TMPL do Polski przyleciaÅ‚ szwedzki rajdowiec Anders Kulläng, który przez kilka dni szkoliÅ‚ GryczyÅ„skiego i Burkackiego na różnych nawierzchniach. W 11. Zimowym Rajdzie DolnoÅ›lÄ…skim (21–22 lutego 1997 r.) „Gryka” zajÄ…Å‚ 2. miejsce, plasujÄ…c siÄ™ za HoÅ‚owczycem. Trzecia pozycja przypadÅ‚a zaÅ‚odze innej GT-Four (ST185) – Robertowi Herbie i SÅ‚awomirowi Lubie, sponsorowanym przez Tedex. Sezon 1997 byÅ‚ udany: GryczyÅ„ski zwyciężyÅ‚ 45. Rajd WisÅ‚y i Rajd Karkonoski oraz zdobyÅ‚ tytuÅ‚ Rajdowego Wicemistrza Polski, wzbogacajÄ…c dorobek rajdowego teamu TMPL. 

Na poczÄ…tku 1998 roku GryczyÅ„ski zdobyÅ‚ pierwsze punkty w RSMP za kierownicÄ… ST205, lecz już w kwietniu 1998 przesiadÅ‚ siÄ™ do Corolli WRC. Nie byÅ‚ to koniec rajdowych startów GT-Four na OS-ach polskich rajdów. W sezonach 1999 i 2000 czteronapÄ™dowÄ… CelicÄ… startowaÅ‚ m.in. Cezary Fuchs (Dialog Rally Team), pilotowany przez znanego ze startów z Gieruszczakiem Macieja Maciejewskiego. 31 grudnia 2001 r. wygasÅ‚a rajdowa homologacja FIA nr. A 5521 dla Toyoty Celiki GT-Four grupy A. 

Toyota Celica GT-Four staÅ‚a siÄ™ ikonÄ… rajdów WRC. Jeździli niÄ… i triumfowali czoÅ‚owi kierowcy lat 90., m.in. zdobywca 2 tytuÅ‚ów Rajdowego Mistrza Åšwiata dla Toyoty, Carlos Sainz. Nie sposób pominąć także sukcesów Roberta Polaka i Jacka Ptaszka w rallycrossie, jakie zawodnicy ci odnosili jeszcze w latach 90. W pamiÄ™ci polskich kibiców rajdowych auto zapisaÅ‚o siÄ™ jako legendarny „przyrzÄ…d do zwyciężania”. 

ZaÅ‚ogi Toyoty Celiki, które zdobyÅ‚y tytuÅ‚y rajdowych mistrzów Polski:

1993 Paweł Przybylski / Krzysztof Gęborys Celica GT-Four (ST165 Team Toyota Motor Poland)

1994 Paweł Przybylski / Krzysztof Gęborys Celica GT-Four (ST165 Team Toyota Motor Poland)

1995 Krzysztof Hołowczyc / Maciej Wisławski Celica Turbo 4WD (ST185)

1996 Krzysztof Hołowczyc / Maciej Wisławski Celica Turbo 4WD (ST185)

1998 Robert Gryczyński / Tadeusz Burkacki Celica GT-Four ST 205/Corolla WRC (ST 165 Team Toyota Motor Poland)